Çin, birçok alanda kendine özgü ve dışarıdan bakıldığında zor anlaşılabilecek kuralların olduğu bir ülke. Sağlık konusu da Çin’in diğer ülkelerden büyük ölçüde ayrıştığı konulardan biri olarak göze çarpıyor. Özellikle sosyal devlet mantığına alışkın olan kişiler için Çin sağlık sistemi tamamen farklı görünüyor.
Çin’de sosyal sigorta sadece sigorta yapılan kişileri kapsıyor. Sigorta kartı olarak kişilere verilen kartın içindeki para miktarı sigorta olarak kullanılabilecek parayı belirtiyor. Özel hastanelerde devlet sigortaları geçmezken, binlerce yıldır hastaların tedavisinde kullanılan Çin tıbbı, dileyen hastaların tedavisinde kullanılmaya devam ediliyor.
Çin’deki sağlık sistemi ile ilgili olan bu yazıyı, Çin’de öğrendiklerim ve tecrübelerime dayanarak birkaç başlık altında yazdım:
Çin’de Sosyal Sigorta Var Mıdır?
Birçok kişi Çin’de sigorta olmadığına inanıyor; ama aslında Çin’de bizim alışkın olduğumuzdan biraz farklı da olsa sigorta var.
Çin’deki sosyal sigorta konusunda ilk söyleyeceğim sigortanın kapsadığı kişiler. Çin yasalarına göre sigorta sadece sigorta yapılan kişiyi kapsıyor. Türkiye ve birçok batı ülkesinde olduğu gibi ailenin diğer bireylerini kapsayan bir sigorta türü Çin’de yok.
Çin’de sigorta kartı olarak kullanılan kart dışarıdan bakıldığında banka kartını andırıyor. Zaten bazı durumlarda ATM’lerde de bu kartlar kullanılabiliyor.
Sigorta yapılan çalışan kişinin kartına her ay belli bir miktar para yükleniyor. Bu para kişinin ihtiyaç halinde sigortadan en fazla ne kadar para alabileceğini gösteriyor. İlaç alacak olan kişiler de yine bu sigorta kartını kullanarak eczanelerden ilaç alıyor.
Sigorta kartının kullanılabildiği yerler çok sınırlı. Kişi hangi şehirde çalışıyorsa kart sadece o şehirde bulunan eczane ve hastanelerde kullanılabiliyor. Sigorta primlerinin ödendiği şehrin dışında yaşayanlar sigortalı sağlık hizmetinden yararlanamıyorlar.
Her ne kadar sigorta olarak kullanılabilecek miktar sigorta kartının içindeki para kadar olsa da çok ciddi hastalıkları olan kişiler için sigortanın kapsamı genişletilebiliyor. Sigorta kapsamının daha da genişlemesini isteyenler ise sosyal sigortaya ek olarak özel sigorta satın almayı tercih ediyorlar.
Özel sigortalara ödenen sigorta ücretlerinin farklılıklarına göre alınan hizmet türünde değişiklikler görülebilir. Çin’de özel sigorta hizmeti veren firmaların başında Ping An Insurance ve China Pacific Insurance(CPIC) geliyor. Çinli olmayanlar da dilerlerse bu firmalardan özel sigorta yaptırabiliyorlar. Bu iki firma aynı zamanda Çin’in de en değerli markaları arasında yer alıyor.
Sigortadan para alma mantığı Çin’de biraz farklı. Sigorta, kişiler hastanede iken değil, hastaneden çıktıktan sonra devreye giriyor. Örnek olarak büyük bir ameliyat olması gereken bir kişinin öncelikle ameliyat parasını bir şekilde bulup hastaneye vermesi, hastaneden aldığı faturayı da sigorta şirketine vererek parasını alması gerekiyor.
Toparlamak gerekirse Çin’de maddi durumu yeterli olmayıp ciddi hastalıklara yakalananlar için hayat hiç kolay değil. Bu nedenle Çinliler zor günlerde kullanmak üzere mümkün olduğunca para biriktirmeye çabalıyorlar.
Çin Hastaneleri Nasıldır?
Birçok ülkede olduğu gibi Çin’de devlet hastaneleri ve özel hastaneler var. Hastanelere kimin gidip gidemeyeceği konusunda herhangi bir kısıtlama yok; ama az önce belirttiğim gibi, sosyal sigortayı kullanarak hastaneye gitmek isteyenler yalnızca sigorta primlerini ödedikleri şehirde bulunan devlet hastanelerine gidebiliyorlar.
Devlet Hastaneleri
Devlet hastanelerinde muayene ücreti hiç sigortası olmayanlar için dahi çok ucuz. Yaklaşık olarak 10-20 yuana(1.5-3USD) doktora görünebilmek mümkün. Ama nüfusun fazlalığının bir sonucu olarak devlet hastanelerindeki kalabalığa hazır olmak gerekiyor. Yataklı tedavi gerektiren durumlarda bazı hastanelerde yoğunluk nedeniyle boş yatak olmayabiliyor. Doğum yaptığı hastanede yeterli yatak olmaması nedeniyle doğumdan sonra koridora konan yatakta kalan arkadaşım olduğunu hatırlıyorum.
Çin hastanelerinde yüksek ateş, grip gibi her gün olabilecek hastalıkların tedavisi için serum odaları var. Hastaneye gelen kişilerin birçoğu bu serum odalarına gönderilir ve hastalara bu odalarda serum bağlanır. Genel olarak bu serumlar ateşin düşürülmesini veya kişinin kendini daha iyi hissetmesini sağlayabilmek için yeterli.
Devlet hastanelerinde zaman zaman nedenini anlamadığım bir şekilde doktorların muayenehanelerinin kapıları devamlı olarak açık tutuluyor. Bu da içeride konuşulanların dışarıdan rahatlıkla duyulmasına neden oluyor.
Bir yabancı olarak Çin’de bir devlet hastanesine gitmeden önce kişilerin bakışlarına hazırlanması gerekiyor. Hele bir de muayene sırasında kapının açık olması çok daha fazla sayıda meraklı hastanın kapıda birikmesi ile sonuçlanabiliyor.
Devlet hastanelerinin çoğunda basit İngilizce tabelalar var; ama bu hastanelerde İngilizce konuşabilen sağlık personeli sayısı çok düşük. Çin’de yaşayan yabancılara benim tavsiyem Çin’de hastaneye mutlaka Çince bilen biri ile beraber gitmeleri.
Özel Hastaneler
Çin’in özellikle gelişmiş büyük şehirlerinde çok üst düzey özel hastaneleri bulmak mümkün. Ama bu hastanelerin fiyatları tahmin edebileceğiniz gibi çok yüksek.
Yıllar önce küçük bir aşı ve muayene için Şanghay‘in en iyi hastanelerinden biri olan Parkway Health’e gitmiştim. Bu hastanede muayene ücreti olarak 1300 yuan civarı(194USD) bir miktar ödemiştim. Muayene sonrası testlerin ve ilaçların da eklenmesiyle ödediğim miktar 3000 yuanı (445USD) geçmişti.
Maddi açıdan problemi olmayanlar veya uluslarası kapsamlı sağlık sigortası olanlar Dünya standartlarındaki bu hastanelerden sağlık hizmeti alabilirler. Bu hastanelerde istisnasız her doktor İngilizce konuşabiliyor. Zaten doktorlar da genel olarak yabancı oluyor. Ben Şanghay’da Türk doktorun çalıştığı özel bir hastane bile görmüştüm.
Özel hastanelerin tamamı tabii ki astronomik ölçüde pahalı değil. Orta düzeyli özel hastaneler de var. Doğrusunu söylemek gerekirse Çinliler bu hastanelere biraz temkinli yaklaşırlar; ama yine de bu hastaneler kalabalıktan hoşlanmayanlar ve maddi durumu yeterli olanlar için önemli bir alternatif niteliğinde.
Çin Tıbbı
Çin tıbbı, Çin’de binlerce yıldır kullanılan tedavi yöntemlerini kullanarak hastaların tedavi edilmesine verilen ad. Çeşitli bitkisel karışım ve masaj, akupunktur benzeri uygulamalar ile tedavi Çin’de yaygın olarak kullanılmaya devam ediliyor.
Çin’deki hastanelerde de modern tıp ve geleneksel Çin tıbbı bölümleri bulunuyor. Hastalar diledikleri tedavi yöntemlerini seçebiliyor. Çin tıbbı uzmanı doktorlar da ilaçları normal reçeteye yazıyor. Hastalar da Çin tıbbı eczanelerine gidip ilaçlarını alabiliyor.