Çin’de uzun süre ikamet etmeyi planlayanların önünde en iyi alternatif ev kiralamak gibi görünüyor. Devamlı otelde kalmak da bir seçenek. Bu şekilde yaşayan çok sayıda yabancı var; ama karışan görüşen istemeyenler, özellikle de ailesiyle Çin’e gelenlerin ev kiralamaya ihtiyacı var.
Çin’de kiralık ev aramaya başlamadan önce Çince bilen kişilerden yardım almakta çok yarar var. Ev kiraları şehirden şehre değişmekle beraber metropol şehirlerde 100 metrekarelik bir evin kirası 1000USD dolaylarındadır.
Ev Kiralamadan Önce Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Çin’de ev kiralamak isteyenlerin önünde her ülkede olduğu gibi birkaç seçenek var. Bunlar internet sitelerine bakmak, emlakçılara gitmek veya eşe dosta sormak.
Hiç Çince bilmeyen, hiç Çinli arkadaşı olmayanlar için tavsiyem ev arama telaşına başlamadan önce çalışacakları firmalarla veya okuyacakları üniversiteler ile iletişime geçmeleri. Bu firma veya üniversitelerde yardımcı olabilecek birileri mutlaka bulunur.
Çince bilen arkadaşı olanların da arama yapmaya başlamadan önce arkadaşlarına danışmaları önemli. “Biz o kadar da tanışmıyoruz. Bana yardımcı olmak istemeyebilir.” diye düşünmemek lazım. Bir kişiyi bile tanımak hiçkimseyi tanımamaktan iyidir.
İnternet sitelerinde ev arayanların dikkat etmesi gereken önemli bir nokta var. İnternet sitelerindeki evlerin bazıları hakkında gösterilen fotoğraflar gerçeği yansıtmayabiliyor. Bazı emlakçılar başka evlerin resimlerini ev kirasını çok düşük yazarak siteye ekliyor. Müşteriler arayınca da onlara başka bir ev öneriyor.
Emlakçıların çoğunda yeterli miktarda ev portföyü bulunuyor. Benim gördüğüm kadarıyla emlakçılar da birbirlerine yardımcı oluyorlar. Birçok emlakçı wechat gruplarında birbirleriyle paylaşımlarda bulunuyor.
Bir müşterinin kendi bölgelerinin dışındaki bir yerde ev araması durumunda müşteriye “ev yok” demek yerine grupta müşteri bilgilerini paylaşıyorlar. Uygun evi olanlarla da işbirliğine gidiyorlar. Müşterinin evi kiralamasının ardından da komisyonu paylaşıyorlar.
Emlakçının komisyonu bir aylık ev kirasına eşdeğer oluyor. Çinliler komisyonun kimin tarafından ödeneceği ve ne kadar olacağı konusunda pazarlık yapıyor. Bazı durumlarda komisyon kiracı ve ev sahibi tarafından yarı yarıya paylaşılıyor.
Kiracının yabancı olması durumunda zaman zaman bütün ev kirasını yabancının üstüne yıkmaya çalışabiliyorlar. O nedenle pazarlık kısımlarını bir Çinli ile yapmak en doğrusu.
Çin’de kiralanan evler genel olarak eşyalı oluyor. O nedenle kiracıların yatak, buzdolabı, çamaşır makinesi, televizyon gibi eşyaları almasına gerek olmuyor.
Çin’de ev kiralamanın olmazsa olmazlarından biri kapora. Bu kapora genel olarak bir aylık kiraya eşdeğer oluyor ve kapora miktarı sözleşmeye yazılıyor. Sözleşmenin bitmesinin ardından bu paranın iade edilmesi gerekiyor
Çin’de Ev Kiraları Kaç Paradır?
Çin’de ev fiyatları, özellikle de büyük şehirlerde Türkiye’deki ev fiyatlarından yüksek. İstanbul’daki fiyatlar Türkiye ortalamasının çok üstünde; ama yine de Şangay ve Pekin’de ev kiraları İstanbul’dakilere oranla çok fazla.
Aslına bakılırsa Çin’de ev kiralarının ev fiyatlarına oranlı birçok ülkeden daha düşük seviyede. Bunun nedeni Çin’deki evlerin anlaşılamayacak derecede pahalı olması.
Çin’deki ev kiraları ile ilgili araştırma yaparken cityhouse.cn(城市房产网) sitesinde ilginç bir tablo buldum. Bu tabloda Çin’deki 30 büyük şehirdeki metrekare başına kira ücretlerine yer verilmiş. 2021 yılının Nisan ayına ait tablonun orijinali Çince. Ben tabloyu Türkçe’ye, metrekare fiyatlarını da dolara çevirerek aşağıya koydum.
| Şehir | Ortalama metrekare başına kira |
|---|---|
| Pekin | 16,3 USD |
| Shenzhen | 15,8 USD |
| Şanghay | 15 USD |
| Hangzhou | 10,5 USD |
| Guangzhou | 9,45 USD |
| Xiamen | 8,1 USD |
| Nanjing | 7,77 USD |
| Sanya | 6,5 USD |
| Tianjin | 6,34 USD |
| Chengdu | 6,28 USD |
Yukarıdaki tablodan yola çıkarak başkent Pekin’de 100m2 büyüklüğünde ev kiralamak isteyenlerin ortalama 1630 dolar ev kirası ödemeyi göze alması gerekiyor.
Ev Kiraladıktan Sonra Neler Yapılmalıdır?
Bir yabancı olarak Çin’de evi bulup ev sahibi ile anlaşma imzaladıktan sonra yapılması gerekenler var. Bunların arasından en önemlisi evde oturmaya başlanılan günden başlayarak 24 saat içinde en yakın karakola gidip kayıt yapmak.
Otelde kalanların böyle bir zorunluluğu yok; ama evlerde kalanların bu kuralı unutmaması gerekiyor. 24 saat içinde kayıt yapılmaması ve bu durumun farkedilmesi durumunda para cezası kesiliyor.
Karakola gidip kayıt olmak çok basit. Pasaport ve ev kiralama sözleşmesini göstererek 10 dakika içinde kayıt tamamlanıyor. Bazı karakolla çalışan kişilerin çalışma belgesini de isteyebiliyor.
Karakola kayıt olduktan sonra Türk temsilciliklerine de kayıt olunması bence çok önemli. Adres değişikliğini 15 gün içinde Türk büyükelçi ve konsolosluklarına bildirmek gerekiyor.
Bu da çok kolay. Adres beyan formunu, pasaport fotokopisini ve polise kayıt yapıldığına dair belgenin fotokopisini posta ile ilgili temsilciliğe göndermek yeterli.
Çin’deki hangi temsilciliğin hangi bölgelerden sorumlu olduğunu görmek için aşağıdaki tablodan yararlanabilirsiniz.
| Temsilcilik | Görev Bölgesi |
|---|---|
| Şanghay Başkonsolosluğu | Şanghay, Anhui, Jiangsu, Zhejiang |
| Guangzhou Başkonsolosluğu | Guangdong, Fujian, Guangxi, Hainan |
| Hong Kong Başkonsolosluğu | Hong Kong, Makao |
| Pekin Büyükelçiliği | Yukarıdaki bölgeler dışında kalan her yer |
Kiralık evin anahtarını aldıktan sonra benim tavsiyem ilk olarak kilidin değiştirilmesi. Çin’de şehirler genel olarak çok güvenlidir; ama yine de tedbirli olmakta yarar var. Kiracıya verilen anahtarın yalnızca bir tane olmama ihtimali yüksek. Muhtemelen aynı bölgedeki emlakçıların çoğunda aynı anahtarın bir kopyası vardır.
Kiralanan evlerin elektrik, su, varsa doğalgaz ücretleri artık Alipay veya Wechat üstünden ödeniyor. Çin’e ilk gelinen dönemde her ikisini de kullanmak mümkün olmazsa faturalar direk olarak ev sahibine ödenebilir.
Elektrik, su ,doğalgaz veznelerinde de ödeme yapılabilir; ama bu vezneler birbirlerine bir hayli uzak olabilir. Özellikle büyük şehirlerde.
Evde kırılan, dökülen, tamir edilmesi gereken eşya olması durumunda ev sahibi ile konuşmakta yarar var. Bazı ev sahipleri kendileri gelip tamirat yaparlar. Başka bir şehirde yaşayanlar ise kiracıların kendi problemlerini kendileri çözmelerini isterler.
Ev Kiralama Nasıl Sonlandırılır?
Çin’de sözleşmenin bitişi ile yapılan anlaşma otomatik olarak sonlanır. Sözleşme bitmeden ev sahipleri kiracıları kolay kolay evinden çıkaramazlar.
Kiraların gününde ödenmemesi durumunda kiracının çıkarılıp çıkarılmaması ev sahibinin vereceği bir karardır. Bazı ev sahipleri anlayışlı olabilirken bazıları hiç konuşmadan yasal süreci başlatma yoluna gidebilir.
Sözleşme bitmeden evden çıkmak isteyen kiracı bunu en az bir ay önceden ev sahibine bildirmek durumundadır. Anlaşmada sözleşmenin erken sonlandırılması durumunda ceza ödenmesi ile ilgili madde yoksa işler daha kolaylaşır. Ama yine de kaporayı geri almak çok zor olabilir.
Merkezi olarak ısıtılan kuzey bölgelerinde özel bir durum sözkonusudur. Ev sahibi ev sıcaklığının en az 18 derece olmasından sorumludur. Sıcaklığın daha az olması durumunda kiracı dilerse sözleşmeyi sonlandırabilir.
Sonuç
Çin’de daha önce hiç bulunmamış olanlar ev kiralamadan önce yardımcı olabilecek kişilere danışmaktan korkmamalılar. Yabancı bir ülke, yabancı bir kültür ve tamamen yabancı bir dille birleşince ev kiralama işlemi çok stresli bir hal alabilir.