Çince isimler ve soyadları gerek mantık, gerek yazılış şekli, gerekse anlamları açısından bilinen diğer isim ve soyadlarından çok farklı. Çince‘nin kendine özgü ve kolay değiştirilemeyen bir dil olması bunun en önemli nedenlerinden biri.
Çince isimler yazılırken önce soyad, sonra ad yazılır. Çin isimleri genel olarak iki veya üç karakterden oluşur. Türkiye dahil batı ülkelerinde olduğu gibi kadınların evlendikten sonra eşinin soyadını alması Çin’de söz konusu değil. Yeni doğan bebekler genel olarak babalarının soyadını alır. Bazı ailelerin ikinci bebeklerinin annenin soyadını aldığı de görülür. Bebeklere doğdukları gün ve koşullara uygun, güzel ve anlamlı isimler verilmeye dikkat edilir.
Çince isimlerin yazılış ve söyleniş biçimi
Çince isimler, batı dillerinin aksine soyad-ad şeklinde yazılır. Yani, üç karakterden oluşan Çince bir ismin birinci karakteri kişinin soyadıdır. Çince isimler söylenirken de tahmin edilebileceği gibi önce soyad, sonra ad söylenir. Hatta çoğu Çinli tanımadıkları kişilerle ilk karşılaşmalarında sadece soyadını söylemeyi tercih eder. Öte yandan doktor, öğretmen, polis, avukat gibi kişilere de saygı gereği sadece soyadlarıyla hitap ederler.
Çince harflerden oluşan bir dil olmadığından büyük küçük harf gibi kavramlar da yok. Bu da kişi adlarını metinlerin içine olduğu gibi yazmayı zorunlu kılıyor. Bu da yazıların içinde geçen kişi adlarını zor anlaşılır hale getiriyor.
Aşağıya Alibaba firmasının kurucusu Jack Ma‘nın hayatından bir bölümü anlatan kısa bir paragraf koydum. Jack Ma’nın Çince adı 马云(mǎ yún). Paragrafta göreceğiniz gibi Jack Ma’nın adı 6 defa geçiyor; ama kişi adı olup olmamasına bakılmaksızın herhangi yazım farkı yok.
Çince soyadlar
Çince’de 6000 civarında soyadı var; ama bunların büyük çoğunluğu bugün hemen hemen hiç kullanılmıyor. Bazılarına ise tahmin edilemeyecek kadar çok rastlanıyor.
Çin’de en çok kullanılan soyadları ve kişi sayılarını araştırıp aşağıdaki tabloya koydum. (Kaynak:Sohu) Bu tablodan göreceğiniz gibi, 1.4 milyarlık Çin’deki 529 milyon kişi, başka bir deyişle Çin nüfusunun %37’si sadece 10 farklı soyadına sahip.
| Çince soyad | Türkçe okunuş | Kişi sayısı |
|---|---|---|
| 李 | li | 95 milyon |
| 王 | vang | 89 milyon |
| 张 | cang | 85 milyon |
| 刘 | liu | 65 milyon |
| 陈 | çen | 54 milyon |
| 杨 | yang | 37 milyon |
| 赵 | cao | 28 milyon |
| 黄 | huang | 27 milyon |
| 周 | co | 25 milyon |
| 吴 | vu | 24 milyon |
| Toplam | 529 milyon |
Çinli çocuklara nasıl isim verilir?
Çin’de soyad konusunu çözmek basit. Ama iş Çinli bebeklere isim vermeye geldiğinde biraz karışıyor. Bunun nedeni Çin’de bebeklere Türkçe’deki gibi Mehmet, Ayşe gibi gibi bilinen isimler verilmemesi. En azından verilmeye çalışılmaması.
Binlerce Çince karakter arasından herhangi iki tanesini seçmek bebeklere isim vermek için yeterli. Bazı aileler bilerek ve isteyerek günlük hayatta hiç kullanılmayan, hatta birçok kişinin dahi okuyamadığı karakterleri çocuklarına isim olarak seçiyor. Bu seçilen karakterler belli bir cinsiyete hitap etmiyorsa kişilerin adına bakarak kişinin erkek mi, yoksa kız mı olduğunu anlamak imkansız bir hale gelebiliyor.
En çok kullanılan Çince isimler
Çince isimlerin oluşturulması için herhangi iki karakteri seçmenin yeterli olduğunu söyledim. Nadiren de olsa aynı isme sahip iki Çinli’ye denk gelinebiliyor. 1,4 milyar kişinin yaşadığı ülkede aynı yıl içinde bebeklerine aynı adı verenlerin sayısı yalnızca 10 binler dolaylarında.
2020’de doğan Çinli çocuklara verilen adlarla ilgili ilginç tablolar buldum. Onları Türkçe’ye uyarlayarak buraya koydum. (Kaynak: Duote)
Çince Erkek İsimleri
| Çince isim | Türkçe okunuş | Sayı |
|---|---|---|
| 奕辰 | yiçen | 14620 |
| 宇轩 | yüşüen | 14479 |
| 浩宇 | haoyü | 14104 |
| 亦辰 | yiçen | 14034 |
| 宇辰 | yüçen | 13234 |
Çince Kız İsimleri
| Çince isim | Türkçe okunuş | Sayı |
|---|---|---|
| 一诺 | yinuo | 24820 |
| 依诺 | yinuo | 19426 |
| 欣怡 | şinyi | 17623 |
| 梓涵 | zıhan | 14626 |
| 语桐 | yütong | 12444 |
Çinliler’in neden İngilizce adı var?
Çinliler ile iş yapan bir firmada çalışıyorsanız Çinliler’in birçoğunun kendilerine İngilizce isim aldıklarını farketmişsinizdir. Bu İngilizce isimlerinin hiçbirinin gerçek isimleri olmadığını söylemeliyim.
Bilinen Çinliler’den örenek vereyim. Herkesin Jackie Chan olarak tanıdığı Çinli aktör Çin’de Cheng Long(成龙) olarak biliniyor. Bir diğer aktör Jet Li de aslında Li Lianjie(李连杰).
Çinliler’in kendilerine İngilizce isim almalarının temelinde isimlerinin yabancılar tarafından daha kolay akılda kalabilmesini sağlamak yatıyor.
Birçok Çinli arkadaşıma “neden İngilizce ismin var?” diye sordum. Bana verdikleri cevaplara birbirlerine benzer nitelikteydi. Genel olarak bana yabancıların isimlerini söylemekte ve hatırlamakta zorlandığını, bu nedenle İngilizce isim aldıklarını söylediler.
Çince isim almak
Çinliler’in İngilizce isim aldığı gibi, Çinliler ile iş yapan ve onların üzerinde olumlu izlenim bırakmak isteyen bazı kişiler de Çince isim alma gayretine giriyor.
Uzun yıllardır Çince yaşayan biri olarak diyebilirim ki, Çin’de yaşamayı düşünen kişilerin kendilerine Çince bir isim bulmaları şart. Zira harflerden oluşan isimleri bazı Çinliler okuyamıyorlar. Bazı resmi dairelerde bile kişilere Çince adlarının ne olduğunu soruyorlar. Benim Çin ehliyetimin üstünde bile Çince adım yazıyor.
Çinli olmayanların adlarının birebir Çince karşılığı çoğu zaman olmuyor. Çince’de harf olmadığı için Çince isimler oluşturulurken karakter seçmek gerekiyor. Bu karakterlerin de söyleniş biçimi her ne olursa olsun değişmiyor.
Karakterlerin Latin harfleriyle yazma yöntemine pinyin deniyor. Pinyin yöntemi Türkçe’den örnek vermek gerekirse 200 küsür heceden oluşuyor. Yani sadece 200 civarında hece ile binlerce karakter yazılabiliyor. Ne yeni hece oluşturulabiliyor, ne de var olan heceler değiştirilebiliyor.
Aşağıya pinyin yöntemindeki heceleri ve tüm harf kombinasyonlarını gösteren bir tablo göreceksiniz. Bu tablodaki heceleri isminize uyarlayarak kendinize ait bir Çince isim belirleyebilirsiniz.
Bu tablo tabii ki sadece karakterlerin Latin harfleriyle olabilecek karşılıklarını gösteriyor. Hangi hecenin hangi karakterlere karşılık geldiğini öğrenmek için de karakterlere ayrıca bakmak gerekiyor.
Merhabalar , bir sey sormak istiyorum , Chince insan ismlerini nasil yapabiliriz . Ornek benim adim Kadir .Kadir sozu ismi Chince karsiligi nasil ? Yani bilmek istedigim su , her hangi bir insan isminin chincesini nasil kurabiliriz.cunku normalde her isim oldugu gibi degildir bazilari kokten de degisebiliri, bunun herhangi bir kurali felan vardir her halde bunu sormak mistiyorum, yardimci olur musunuz ?
Mesajınız için teşekkürler.
Çince, dil yapısı bakımından diğer dillerden çok farklı. En basit şekilde anlatmak gerekirse Çince’deki karakterlerin herbiri şu an latif harfleri ile yazılabiliyor. Hepsinin 1 ila 5 arasında harften oluşan heceler olduğunu söyleyebiliriz. Bu heceler hiçbir şekilde değiştirilemiyor. Bu da Çince isim alırken Türkçe’deki bazı hecelerin Çince’de olmaması ile sonuçlanabiliyor.
Çince’de kullanılan ve değiştirilemeyen hecelere göz atmak isterseniz Bilgi Fırını’ndaki şu yazıya bakabilirsiniz:
https://www.bilgifirini.com/cince-isim-soyadlar/
Çince isim alırken söyleniş olarak Türkçe orjinal haline uygun karakterleri seçmek daha uygun. Mesela adınızın Kadir olduğunu söylediniz. Çince’de “ka” olarak söylenen karakterler olduğu için sorun yok. Ama “dir” diye söylenen karakter yok. Bunun yerine bir tane “di” şeklinde söylenen, bir tane de “ar” olarak söylenen karakter kullanmak bence daha uygun. Yani Kadir’i Çince’de kadiar şeklinde söyleme şansımız var.
Çince’yi hiç bilmiyorsanız burada anlattıklarım biraz kafa karıştırıcı olmuş olabilir. Çince gerçekten çok farklı bir dil.
tamam burasini anladim , ama simdi birsey de var Kadir ismini ka desek , Chincede bir suru -ka karekteri var , bir suru -di karakteri var, hem de -ar karakteri de bir suru var. Sormak istedigim su ki ben simdi Kendi ismimde Kadir icin hangi -ka, hangi -di hangi – ar karakterini secmem lazim ?bunu bilmek istiyorum , yani bunun icin her hangi bir kural felan var midir yoksa istedigim -ka, -di , -ar secebilirim , nasil olur mu ?
Çok güzel bir soru.
Bunun için herhangi bir kural yok. Herhangi bir karakter seçilebilir. Çinliler’in isimleri de herhangi üç karakterin seçilmesiyle oluşturuluyor. Ama karakterleri seçerken karakterlerin anlamına ve daha önce benzer karakterleri isim olarak kullanmış olanlara bakmakta yarar var. Kötü anlama gelen karakterleri kimse seçmek istemez. Karakterleri tanıdıkça daha güzel anlamlı isim seçme şansı artıyor.
Sorularınız herkese yardımcı olabilecek cinsten. Sorularınızı bilgi fırını’nda ilgili yazının altına yorum olarak ekleyebilir miyim?
İyi çalışmalar.
Farklı karakterler de olsa “Yi” sesi oldukça popüler anlaşılan 🙂 “İsminizin Çincesini” öğrenmek pek kolay bir şey değil, birçok Türk isimlerinin Çince versiyonunu sordukları an cevap vermemi bekliyorlar ama ben Çincenin öyle bir dil olmadığını açıklamakla yetiniyorum. Benim Çince ismimi Çince hazırlık eğitimimin başında Çince hocam vermişti, ancak ben bir yıl kullandıktan sonra üç heceli olması sebebiyle değiştirmek istedim ve böylece şimdiki, yani 艾莉, halini aldı. Çince isim arayanlara yardımcı olmanız ne hoş, ilgilenen herkesi hemen e-mail listesine kaydolup Çince isimlerini gerçekten Çince ve Çince isimleri bilenlerden almaya davet ediyorum, aksi halde hep hocalarımızdan duyduğumuz kötü isim çeviri mağdurlarından olabilirsiniz 🙂
Mesajınız ve verdiğin bilgiler için çok teşekkürler. Çince isim isteyenlere yardımcı olabilirsem ne mutlu.