Geleneksel Çin sporları deyince hiç kuşkusuz akla ilk olarak başta Kung Fu olmak üzere savunma sporları geliyor. Muhtemelen hayatınızda en az bir kez, budist tapınağında geçen Kung Fu temalı bir film izlemişsinizdir. Savunma sporları içerisinde Kung Fu’yu takip eden diğer iki spor ise Tai chi ve Wushu.
Çin yüzyıllar boyunca süregelen çeşitli öğretilerden ötürü bedenin ve ruhun bir arada uyum içinde yaşamasına çok önem veren bir ülke. Öyle ki, Çin devleti başta çocuklar ve gençler olmak üzere toplumun tamamını sporla iç içe bir yaşama kavuşturmak için bir “Sağlıklı Yaşam Planı” oluşturmuş durumda. Bu plan kapsamında her Çinlinin günde en az bir spor faaliyetine katılması, en az iki farklı sağlıklı yaşam yöntemini hayatına uyarlaması ve yılda bir kez de beden eğitimi sınavından geçmesi gerekiyor.
Günümüzde Çinliler her türlü spora aktif olarak katılıyor olsa da geleneksel Çin sporlarının yeri apayrı. Tai chi, Wushu ve Kung Fu. Bu üç spor dalı içinde en aşina olduğunuz muhtemelen Kung Fu. Tai chi, nefes ve hareket egzersizleri içeren bir savaş sanatı, Wushu ise saldırı ve savunmanın yanı sıra akrobasi ve baleye benzer hareketleri de içeren bir savunma sanatı.
Tai Chi
Tai chi’nin kökeni 4000 yıl öncesine dayanıyor ve ilk olarak Shaolin Tapınağında yapılmaya başladığı düşünülüyor. İlk çıktığında tam bir savunma sporuyken ilerleyen zamanlarda okullarda, iş yerlerinde güne hazırlık amacıyla yapılan bir sabah sporu haline geliyor.
Tai chi öğreti olarak karşılıklı güçlerin birbirine uyumunu ve bir akış içinde fiziksel sınırlamalardan kurtulmalarını anlatıyor. Müzik eşliğinde yapılan hafif, yumuşak ve zarif hareketlerden oluşan bu spor aynı zamanda hareketli bir meditasyon tekniği. Bir diğer ismi ise “harekete dönüşmüş bilgelik.”
Chi, Feng Shui ile ilgili yazıdan da hatırlayacağınız gibi yaşam enerjisini ifade ediyor. Çinliler, duruş bozuklukları, kötü beslenme ya da yaşamsal stresin vücudumuzda bazı blokaj noktaları oluşturduğunu, bu blokajlar sebebiyle yaşam enerjisi olan chi’nin vücudumuzdaki akışının engellendiğini ve uzun vadede bu durumun sağlık sorunlarına sebep olduğunu düşünüyorlar. Tai chi sporunun amacı bu blokaj noktalarını çözerek chi’nin rahat bir akışa kavuşmasını sağlamak.
Yediden yetmiş yediye herkesin yapabileceği Tai chi vücudumuz için en yararlı spor olarak görülüyor. Ülkemizde de yapılan bu sporda Türk Milli Taichi Takımının Polonya’daki 2.Dünya Taichi Şampiyonası’ndan 1 altın, 7 gümüş ve 6 bronz madalya ile dönmüş olması Türk sporu açısından sevindirici.
Tai chi’ye meraklı olanlar için çok çeşitli tai chi kıyafetleri, ayakkabıları ve aksesuarları Aliexpress’de satılıyor.
Kung Fu
Kung Fu, Uzak Doğu sporlarının en eskisi ve en bilineni. Kung Fu bir mücadele sırasında gereken savunma ve saldırı hareketlerinin tamamını içinde barındıran bir spor. Kuzey ve güney stili, dışsal ve içsel stiller, yumuşak ve sert stiller olarak çok sayıda farklı Kung fu türü bulunuyor.
Kung fu Çinliler için sadece bir spor değil aynı zamanda din ile de iç içe geçmiş bir felsefe. Kung Fu’nun çok güzel bir efsanesi var. Efsaneye göre; Zen Budizm’inin piri Bodhidharma, Budizm’i Çin’e yayması için dönemin Budist imparatoru tarafından Çin’e davet edilir. İmparatorun yaptırdığı mabetleri, yazdırdığı kutsal metinleri beğenmez ve imparatorla tartışarak Shaolin Tapınağı’na gelir.
Tapınakta bulunan keşişlere kutsal metinleri okumak yerine meditasyon yapmalarını söyler ancak önerisi kabul edilmez. Bunun üzerine yakınlardaki bir mağaraya giderek dokuz yıl boyunca orada kalır ve bu süre boyunca mağara duvarlarına bakar. Bakışları kayaları deler. Bu süre boyunca bir kez uykuya daldığı için göz kapaklarını kesen Bodhidharma yeniden tapınağa davet edilir. Keşişlerin nefis mücadelesi ile zayıflayan bedenlerini güçlendirmek için oluşturduğu egzersizler zaman içinde gelişerek Kung Fu’yu ortaya çıkarır.
Wushu
Kelime anlamı olarak zor iş, zor teknik ve sanat anlamına gelen, geçmişi binlerce yıl öncesine dayanan Wushu, akrobasi ve balenin eşlik ettiği bir savunma sanatı. Wushu’nun amacı, insanın karakter gelişiminin sağlanması, iradesinin ve öğrenme kabiliyetinin iyileşmesi, hoşgörülü bir davranış şekline kavuşması olarak özetlenebilir.
Wushu antrenmanlarında vücudun her bir parçası ayrı ayrı çalıştırılır. Denge, nefes, esneklik, pratik zekâ ve meditasyon Wushu’nun temelini oluşturur.
İlk uygulamalarında yer almasına rağmen zaman içerisinde savaş silahlarının sporun içinden çıkmasıyla Wushu bir gösteri sporuna dönüşmüştür. Wushu Çinliler için sadece bir spor değil aynı zamanda Doğu kültürünü yansıtan ve Çin’in milli öğelerini içinde barındıran bir milli spordur.
İyi bir teknik ve yetenek gerektiren Wushu sporunun öğrenilmesi uzun yıllar alır. Wushu sporunun farklı türleri bulunur. Bunlar;
- Sanda, KickBox ve Taybox benzeri sert bir Wushu türüdür.
- Taolu, daha çok küçük yaşlarda başlanan jimnastik tabanlı bir Wushu dalıdır.
- Jijitsu, güreşe benzeyen, el ve bacak kırma gibi yakın temas gerektiren hareketleri olan sert bir Wushu daldır.
- Quinda, çocuklara yönelik sert olmayan, kafaya vuruşun bulunmadığı bir Wushu daldır.
Türkiye’de 70’li yıllarda Wushu sporu Kung Fu adı altında başlamışsa da 90’lı yıllardan sonra iki spor birbirinden ayrılmış ve 1999’da Wushu federasyonu oluşturulmuştur. 2007 yılında Hüseyin Dündar isimli sporcumuz 57 kiloda ilk dünya madalyamızı ülkemize kazandırmıştır.
Siz de Geleneksel Çin sporlarıyla ilgileniyorsanız Türkiye Wushu Kung Fu Federasyonu web sitesinden detaylı bilgi alabilirsiniz.
Çok çeşitli wushu ayakkabı ve kıyafetleri de gördüğüm kadarıyla Aliexpress’de satılıyor.
Kaynaklar
- https://cinkultur.com/cin-sporu/
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Wushu
- https://www.twf.gov.tr/tai-chi/
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Kung_fu
- https://www.gzt.com/skyroad/filozoflarin-sporu-kung-fu-3594747
- http://sporcuyazar.blogspot.com/2014/09/wushu-dallar.html
Sanırım doğu ve batı sporları arasındaki farklara bakıldığında, batıda rekabet öne çıkıyor. Dahası mesela futbol, yahut at yarışı gibi sporların temelinde eğlence ve hatta karşı tarafı aşağılamaya yönelik bir temel var diye düşünüyorum. Doğuda çoğu sporun felsefi bir temeli olması çok ilginç.
Yorumunuz için teşekkür ederim. Sizin de belirttiğiniz gibi sadece Çin’de değil Uzak Doğu’nun genelinde spor ve felsefe iç içe geçmiş durumda. Uzak Doğulular sporu sadece beden sağlıklarını değil ruh sağlıklarını da iyileştirmenin bir yolu olarak görüyorlar.
Çin’de ve Türkiye’de farklı Wushu ve Kung Fu gösterilerini izleme fırsatı buldum, Çin’de mutlaka yapılması gereken şeylerden biri olduğunu düşünüyorum. Savunma sanatlarını tiyatral bir senaryo ile izlemek inanılmaz keyif verici. Tai Chi’yi de bizzat deneme fırsatı bulmuştum ancak gerçekten konsantrasyon ve denge becerisi isteyen bir spor, ben pek başarılı olamayınca her gün sokaklarda Tai Chi antrenmanları yapan genç yaşlı Çinlilere olan hayranlığım arttı doğrusu 🙂
Kesinlikle katılıyorum. Pekin’de iki kez Kung FU gösterisi izledim. İkisinden de çok keyif aldım. Tai Chi’yi ben de denedim; ama devam etmedim. Tekrar başlamayı düşünüyorum.