Çin, eyalet sistemi ile yönetilen bir ülke. Dünya’nın en kalabalık ülkesi olan Çin’de 27 eyalet, 4 adet eyalete bağlı olmayan şehir ve 2 adet özel yönetim bölgesi bulunuyor.
Çin’de bir eyalete bağlı olmayan dört şehirden ikisi başkent Pekin and Şangay. 27 eyalet arasında ekonomik anlamda en gelişmiş olanlar Zhejiang, Guangdong ve Jiangsu Eyaletleri. Özel yönetim bölgeleri ise iç işlerinde bağımsız, dış işlerinde bağımlı ülke şehirler Hong Kong ve Macao.
Çin’de Bir Eyalete Bağlı Olmayan Şehirler
Şehir adı | Alan | Nüfus |
---|---|---|
Pekin | 16801 km2 | 22 milyon |
Şangay | 6304 km2 | 26 milyon |
Chongqing | 82300 km2 | 29 milyon |
Tianjin | 11760 km2 | 13 milyon |
Pekin
Pekin, herkesin bildiği gibi Çin’in başkenti. Çin haritasının kuzey kısmında yer alır. Kuzey Çin’in ekonomik anlamda en büyük şehri olan Pekin, Çin’de en fazla nüfusa sahip olan ikinci şehirdir.
Pekin’de görmeye değer yerlerin başını Tiananmen Meydanı, Çin Seddi ve Yasak Şehir Çeker. Pekin’in en önemli yemeği de Pekin ördeğidir.
Şanghay
25 milyonu aşkın nüfusuyla Çin ekonomisinin kalbi olan Şanghay Çin’in orta bölgesinde en doğuda yer alır. Nüfus yoğunluğu Çin ortalamasının çok üstündedir.
Yaşam maliyetinin ve ev fiyatlarının çok yüksek olduğu Şangay’da görülmesi gereken yerlerin başında Lujiazui gökdelenler bölgesi, the Bund ve Nanjing Caddesi geliyor.
Chongqing
Chongqing, Çin’in en ortasında yer alan çok önemli bir şehir. Şangay’dan 14 kat daha geniş bir alana yayılmış olan şehirde şehir merkezi ve çevre ilçelerde toplam 29 milyon kişi yaşıyor.
Chongqing, orta Çin ekonomisi için en önemli şehirlerden biri.
Tianjin
Tianjin, başkent Pekin’in hemen yanıbaşında yer alan, yaşlı nüfusun Pekin’e oranla daha fazla olduğu, kendi halinde bulunan dev bir şehir.
Tianjin turistik açıdan çok fazla seçenek sunan bir şehir değil; ama Tianjin’de bulunan liman kuzey Çin için çok önemli. Pekin’de deniz kıyısı olmaması nedeniyle Pekin’in deniz aşırı ithalat ve ihracatı da Tianjin limanı üzerinden yapılıyor.
Bir eyalete bağlı olmayan şehirlerin Çin’deki yerlerini gösteren bir haritayı aşağıya koydum.
Çin Eyaletleri
Eyalet | Başkent | Alan | Nüfus |
---|---|---|---|
Anhui | Hefei | 139700 km2 | 60 milyon |
Fujian | Fuzhou | 121580 km2 | 37 milyon |
Gansu | Lanzhou | 454000 km2 | 26 milyon |
Guangdong | Guangzhou | 180000 km2 | 104 milyon |
Guangxi | Nanning | 236000 km2 | 46 milyon |
Guizhou | Guiyang | 176000 km2 | 35 milyon |
Hainan | Haikou | 34000 km2 | 9 milyon |
Hebei | Shijiazhuang | 187700 km2 | 72 milyon |
Heilongjiang | Harbin | 454000 km2 | 38 milyon |
Henan | Zhengzhou | 167000 km2 | 94 milyon |
Hubei | Wuhan | 185000 km2 | 57 milyon |
Hunan | Changsha | 210000 km2 | 66 milyon |
Inner Mongolia | Hohhot | 1183000 km2 | 25 milyon |
Jiangsu | Nanjing | 102000 km2 | 79 milyon |
Jiangxi | Nanchang | 167000 km2 | 45 milyon |
Jilin | Changchun | 187000 km2 | 28 milyon |
Liaoning | Shenyang | 145900 km2 | 44 milyon |
Ningxia | Yinchuan | 66400 km2 | 6 milyon |
Qinghai | Xining | 721200 km2 | 6 milyon |
Shaanxi | Xi’an | 205600 km2 | 37 milyon |
Shandong | Jinan | 153800 km2 | 96 milyon |
Shanxi | Taiyuan | 156300 km2 | 36 milyon |
Sichuan | Chengdu | 485000 km2 | 80 milyon |
Tibet | Lhasa | 1228400 km2 | 3 milyon |
Xinjiang | Urumqi | 1660400 km2 | 22 milyon |
Yunnan | Kunming | 394000 km2 | 46 milyon |
Zhejiang | Hangzhou | 102000 km2 | 54 milyon |
Anhui
Çin’in en çok tanınan dağlarından biri olan Yellow Mountain’a ev sahipliği yapan Anhui Eyaleti Şangay’ın 300 kilometre doğusunda yer alıyor. Çin’de Budizm açısından en önemli dört dağdan biri olan Jiuhuashan de Anhui Eyaleti’nde bulunuyor.
Fujian
Çin’in güneydoğusunda yer alan Fujian Eyaleti, deniz kenarında olması ve güzel iklimi nedeniyle Çinli turistlerin sevdiği bir yer. Eyalet’in en popüler kenti olan Xiamen, Tayvan’a en yakın şehirlerden biri.
Fujian’de görmeye değecek yerlerin başında Wuyishan geliyor. Hakka tarzı mimarideki bölgeler de Fujian’i farklı kılıyor.
Gansu
Çin’in batıya yakın kuzey bölgesinde yer alan Gansu Eyaleti, ekonomik anlamda en geride olan eyaletlerden biri. Eyalet sınırları içinde bulunan Dunhuang şehri, tarihi İpek Yolu üstünde kalan en önemli şehirlerde biri. Aynı şehirde yer alan Mogao Grottoları da mutlaka görülmesi gereken yerlerden biri.
Guangdong
Guangdong, Çin’in en gelişmiş eyaletlerinden biri. Eyaletin başkenti Guangzhou ve en büyük ikinci şehri Shenzhen Çin’in güneydoğusunda ekonomik anlamda en güçlü iki şehir. Shenzhen aynı zamanda Hong Kong’un sınır komşusu.
Her yıl yoğun bir katılımla düzenlenen ve Dünya’nın her yerinden işadamlarının yakından takip ettiği Canton Fuarı da Guangzhou’da düzenleniyor.
Guizhou
Çin’in orta güney bölgesinde yer alan Guizhou Eyaleti’nin ekonomik anlamda çok güçlü olmadığı söylenebilir. Dağlık bir bölgede yer alan eyalet başta Miao, Dong ve Buyi azınlıkları olmak üzere bazı azınlıkların en çok yaşadığı eyalet olarak biliniyor.
Hainan
Yüzölçümü bakımından Çin’in en küçük eyaletlerinden biri olan Hainan, Çin’in güneyindeki bir adadan oluşuyor. Yarı tropikal bir iklimin görüldüğü Hainan, güzel denizi ve plajlarıyla her geçen yıl daha fazla turisti ağırlıyor.
Hebei
Hebei, Çin’in kuzeyinde yer alan, başkent Pekin ve yanındaki Tianjin’i çevreleyen bir eyalet. Eyalet sınırları içinde yer alan Qing Hanedanlığı Yaz Sarayı UNESCO Dünya Kültür Mirasları Listesi’nde yer alıyor. Öte yandan Çin Seddi’nin Ming Hanedanlığı’nın en doğu ucunu oluşturan kısmı da Hebei’de bulunuyor.
Heilongjiang
Çin’in kuzeydoğusundaki Rusya sınırında yer alan ve Çin’deki en soğuk eyaletlerden biri. Dünyaca ünlü buz heykelleri festivali her yıl eyalet başkenti Harbin’de düzenleniyor. Ekonomik anlamda 30 yıl önce iyi durumda olsa da, şu an güneydeki birçok eyaletin gerisinde kalmış durumda.
Heilongjiang’ın bazı bölgelerinde Rus mimarisindeki çok sayıda yapıya ve Rusya vatandaşlarına rastlamak mümkün.
Henan
Henan, Çin’in kuzeye yakın orta bölümünde yer alır. Çin sporu Kungfu’nun doğum yeri olan Shaolin Tapınağı Henan Eyaleti’ndedir. Ayrıca eyaletteki Sarı Nehir bölgesi ve Longmen Grottoları görülmeye değer diğer yerlerdendir.
Hubei
Önceki yıllarda Çin dışında adı pek duyulmamış olan Hubei, 2019’da koronavirüsün eyalet başkenti Wuhan’da çıkmasının ardından tanınmaya başladı. Çin’in ortasında yer alan eyalet çok sayıda demir ve karayolunun kesiştiği bir yer olarak dikkat çekiyor. Eyalet sınırları içinde bulunan ve Yangtze Nehri üzerindeki Three Gorges barajları eyaletin turistik popülerliğini arttırıyor.
Hunan
Çin’in güneyinde yer alan Hunan Eyaleti ekonomik olarak çok güçlü olmasa da eyaletin Çinliler için ayrı bir önemi var. Bugünkü Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurucusu olan Mao Zedong’un doğum yeri olan Shaoshan Chong Hunan’de yer alır. Öte yandan Wulingyuan bölgesi de eyalet içindeki önemli turistik bölgelerden biridir.
Jiangsu
Şangay’ın hemen yanıbaşında yer alan Jiangu Eyaleti Çin’in ekonomik anlamda en gelişmiş eyaletlerinden biri. Bu nedenle de yüzölçümü Ege Bölgesi kadar olan eyalette yaklaşık 80 milyon kişi yaşıyor.
Eyaletin turistik açıdan önemi de büyük. Çin tarihinde çok sayıda hanedanlığa başkentlik yapmış olan Nanjing ve UNESCO Dünya Mirasları Listesi’ndeki tipik Asya bahçeleri ile tanına Suzhou şehirleri Jiangsu’da bulunuyor.
Jiangxi
Çin’in güneydoğu bölgesinde yer alan Jiangxi Eyaleti, ekonomik olarak çevresindeki eyaletlerde biraz geride. Ama yine de Çin porseleninin başkenti olan Jingdezhen ve UNESCO Kültür Mirasları Listesi’ndeki Lushan Ulusal Parkı Jiangxi’de yer alıyor.
Jilin
Çin’in kuzeydoğusunda yer alan ve Kuzey Kore ile uzun sınırı bulunan Jilin Eyaleti’nde uzun süren sert kış görülüyor. Jilin Ekonomisi, kuzeydoğuda bulunan üç eyalet arasında üçüncü sırada bulunuyor. Jilin’in en turistik bölgesi Kuzey Kore sınırında bulunan, sönmüş bir yanardağ olan Changbai Dağı’dır. Being historically part of Manchuria
Liaoning
Çin’in kuzeydoğusundaki üç eyaletten biri olan Liaoning Eyaleti’nde iklim diğer iki eyalete oranla daha ılıman. Deniz kenarında yer alan Dalian şehri, kuzeyin Hong Kong’u olarak da biliniyor. Kuzeydoğudaki plajlar da yine Dalian şehrinde bulunuyor. Çin Seddi’nin en doğu ucu da Liaoning’deki Dandong şehrinde yer alıyor. Being historically part of Manchuria
Manchu cultural and historical sites (the Qing Dynasty was established by the Manchus in Liaoning who then moved their capital to the Forbidden City in Beijing)
Qinghai
Qinghai, Çin’in doğusunda, geniş bir alana yayılmış olan bir eyalet. Ekonomik anlamda çok büyük olmasa da doğal güzellikleri nedeniyle ziyaret etmeye değer bir yer. Çin’in her yerine yayılmış müslüman Hui Çinliler’inin büyük çoğunluğunun memleketi Qinghai. Çin’in en büyük tuz gölü olan Qinghai Gölü de Qinghai’de bulunuyor.
Shaanxi
Shaanxi, orta Çin’in en önemli eyaletlerinden biri. Eyaletin başkenti Xi’an, Çin tarihinde başkentlik yapmış birkaç önemli şehirden biri. Xi’an’de müslüman sayısı da çok fazla. Dünyaca ünlü taş asker ordusu da Xi’an şehrinde yer alıyor. Terracotta Warriors Museum
Shandong
Shandong, Çin’in doğusunda ve okyanus kıyısında yer alan bir şehir. Bu nedenle deniz ürünlerinin fazlalığıyla tanınıyor. Confucius’un doğum yeri olan Qufu şehri ve Confucius’un sık sık gidip ibadet ettiği Tai Dağı Shandong’da yer alıyor.
Shanxi
Shanxi, kuzey Çin’de Pekin’e çok uzak olmayan bir eyalet. Ekonomik olarak çok güçlü olmaması nedeniyle eyalet dışından çok fazla göç olan bir yer değil. Shanxi’de Budizm’e göre kutsal sayılan dört dağdan biri olan Wutaishan bulunuyor. Öte yandan Datong’daki asılı manastır ve Budist grottoları da turistlerin ilgisini çekiyor.
Sichuan
Çin’de lezzetli acılı yemekler deyince Çinliler’in aklına ilk olarak Sichuan geliyor. Doğal güzellikleri nedeniyle çok sayıda Çinli turist her yıl Sichuan’i ziyaret ediyor. Kutsal dört Budizm Dağı’ndan biri olan Emeishan de Sichuan’de yer alıyor. Öte yandan nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan, Çin’in sembollerinden pandaların anavatanı da Sichuan Eyaleti.
Yunnan
Çin’in güneybatısında yer alan Yunnan, dört mevsim bahar iklimi ile tanınıyor. Eyalet’in sınırları içinde kalan Lijiang Nehri UNESCO Dünya Mirasları Listesi’nde yer alıyor. Çok yüksek dağlık alanlarda bulunan, Tibet kökenli Shangri-La da Yunnan’a gidenlerin mutlaka ziyaret ettiği yerlerin başında geliyor.
Zhejiang
Şangay yakınlarında yer alan Zhejiang, yüzölçümü bakımından en küçük eyaletlerden biri olsa da, ekonomik anlamda ilk sıralarda geliyor. Dünyaca ünlü Alibaba firmasının merkezi Zhejiang’da bulunuyor.
Eyaletin başkenti Hangzhou’da yer alan Batı Gölü, Çinliler’in mutlaka görmek istediği yerlerden biri. Çok sayıda dağın bulunduğu eyalette, Budizm için kutsal kabul edilen dört dağdan biri olan Putuoshan de bulunuyor.
Çin’deki özel yönetim bölgeleri
Hong Kong
Hong Kong, Guangdong Eyaleti’nin ikinci büyük şehri Shenzhen’le sınır komşusu. 1990’lı yıllarda İngiltere’den ayrılıp Çin’e bağlandı. Çinliler’in değimi ile Çin’e geri döndü.
Türkler’den vize istemeyen Hong Kong, her yıl milyonlarca turisti ağırlıyor.
Macao
Macao, Hong Kong ve Guangdong Eyaleti’ndeki Zhuhai şehrinin hemen yanıbaşında yer alıyor. Eski bir Portekiz kolonisi olan Hong Kong’da Portekiz kültürünü yansıdan çok sayıda yapı görmek mümkün.
Macao için Çin’in Las Vegas’ı da denebilir. Çin’de kumarhaneler yasak olduğu için kumarhanelere gitmek isteyen Çinliler Macao’ya gidiyorlar.
Yine çok aydınlatıcı bir çalışma olmuş. Fakat burada belki küçük bir şeyin altını da çizmek gerek. Pekin, Şangay, Chongqing ve Tianjin şehirlerini başka bir eyalete bağlı olup olmadıklarından ziyade merkezi yönetim şehirleri, ya da doğrudan yönetim yerleşkeleri olarak anlamak lazım. Bunlara İngilizce’de de zaten “belediye” (municipality) deniyor.
Yorum ve detaylar için çok teşekkürler. Türkiye’de eyalet, eyalete bağlı olmayan şehirler gibi kavramlar olmadığından Çin yönetimi ile ilgili terimleri aktarmak kolay olmayabiliyor. “Doğrudan yönetim yerleşkeleri” sözü hoşuma gitti.