Çin Halk Cumhuriyeti deyince Çin’de hiç bulunmamış kişilerin aklına ilk olarak kargacık kurgacık şekiller, fakirlik ve böcek yemek gibi şeyler geliyor. Aslında ne Çin ekonomik açıdan 30 yıl önceki gibi fakir, ne Çin yemek kültürü sadece böceğe indirgenecek kadar dar, ne de Çince sadece dışarıdan bakanlara hiçbir şey anlam ifade etmeyen şekillerden ibaret.
1949 yılında Mao Zedong tarafından kurulan Çin Halk Cumhuriyeti, nüfus olarak Dünya’da ilk, yüzölçümü olarak üçüncü sıradadır. Çin’in başkenti Pekin, tavuğa benzeyen Çin haritasının kuzey kısmında yer alır. Çin’de resmi dil Basitleştirilmiş Çince’dir. Çin yerel saati Türkiye’nin beş saat ilerisindedir.
Uzun yıllardır Çin’de yaşayan birisi olarak Çin ile ilgili aklıma gelenleri bu yazıda topladım. İleride başka şeyler de aklıma gelirse onları da bu yazıya ekleyeceğim.
Çin Nüfusu ve Yüzölçümü
Çin’in Dünya’nın en kalabalık ülkesi olduğunu olduğunu herkes biliyor. Rakam vermek gerekirse Çin nüfusu 1.4 milyar düzeylerinde. Türkiye’nin 80 milyon nüfuslu olduğunu düşünürsek Çin nüfusunun Türkiye’dekinden 17 kat daha fazla demektir.
Çin, Rusya ve Kanada’dan sonra en geniş alana yayılmış üçüncü ülke. Toplam yüzölçümü 9.600.000 km². Yani Türkiye’den yaklaşık 13 kat daha büyük.
Çin genelinde 674 adet şehir bulunur ve bu şehirlerden 160’dan fazlasının nüfusu 1 milyondan fazladır. Bu şehirlerinin adlarının çoğunu Çinliler dahi bilmez.
Çin’in en gelişmiş ve en kalabalık bölgeleri denize yakın olan doğu ve güneydoğu bölgeleridir.
Çin’de 56 tane, say deyince sayılması çok zor olan etnik kimlik bulunmaktadır. Bu etnik kimlikler arasında en büyüğü Çin nüfusunun %91’ini oluşturan Han Çinlileri’dir. İlginç bir şekilde Çinliler’in hangi etnik gruba dahil oldukları kimlik kartlarında yazar.
Çin Sınırları
Çin’in 14 ülke ile toplam 22.000 kilometre kara sınırı var. Bu da Çin’deki kara sınırlarının Türkiye’nin 2753 kilometrelik kara sınırından neredeyse 8 kat daha uzun olduğu anlamına geliyor. Çin’e kara sınırı olan ülkeler alfabetik sıra ile Afganistan, Butan, Hindistan, Kazakistan, Kırgızistan, Laos, Moğolistan, Myanmar, Nepal, Kuzey Kore, Pakistan, Rusya, Tacikistan ve Vietnam’dır.
Çin ile en uzun kara sınırı olan ülke Moğolistan. İki ülke arasındaki kara sınırı 4677km’ uzunluğunda. Başka bir deyişle, Çin ile Moğolistan arasındaki kara sınırı Türkiye ile İngiltere arasındaki mesafe kadar.
Çin ile en kısa kara sınırı olan ülke ise, sadece 76 kilometre uzunluğunda sınırı olan Afganistan. Bu da Çin ile Afganistan arasındaki mesafenin İzmir-Çeşme arası kadar olduğu anlamına gelir.
Çin’in Başkenti
Çin’in başkenti herkesin bildiği gibi Pekin. Bugün Pekin’de yaklaşık 20 milyon kişi yaşıyor. Pekin, ekonomik anlamda Kuzey Çin’in en önemli şehri. Dünya’ca ünlü Tiananmen Meydanı da Pekin’de yer alıyor.
Çin’in Coğrafi Özellikleri
Çin haritası, Çinliler‘in de deyimiyle bir tavuğa benzer. Tavuğun kafası sağ üst köşede yer alır.
Çin’in doğu ve güneydoğusu deniz kıyısındadır.
Dünya’nın deniz seviyesinden en yüksekte olan noktası herkesin bildiği gibi Himalaya Dağları. Bu dağın bir ucu Çin, öbür ucu Nepal sınırları içinde bulunmaktadır.
Çin’deki en uzun nehir Yangtze Nehri’dir ki bu nehir aynı zamanda Dünya’daki en uzun üçüncü nehir. Nehrin bazı bölümleri o kadar geniş ki nehir kıyısında olanlara deniz kıyısındaymış gibi bir his verir.
Çin Yerel Saati
Çin, çok geniş bir alana yayılmış olmasına rağmen Çin’de tek yerel saat kullanılır. Bu yerel saat başkent Pekin’i içine alan UTC+8 saat dilimidir. Türkiye’nin UTC+3 saat diliminde olması, Çin’deki yerel saatin Türkiye saatinden 5 saat ileride olması anlamına gelir. Avrupa ülkelerindeki gibi yaz saati uygulaması Çin’de yoktur.
Çin İçi Ulaşım
Çin’de yaklaşık 100.000km paralı otoyol var. Bu da Dünya’daki paralı otoyolların %70’inin Çin’de olduğu anlamına geliyor.
Öte yandan Çin’de 100.000km’den fazla demiryolu ağı, buna ek olarak 22.000km de hızlı tren ağı bulunur. Ülke genelinde toplam 22.000 kilometre uzunluğundaki hızlı tren ağının neredeyse %50’si ayaklar ve köprüler üstündeki raylardan oluşur.
Çin’in neredeyse her şehrinde en az bir tren istasyonu bulunur. Yeni ve büyük şehirlerde sadece hızlı trenler için yapılmış tren istasyonları dahi vardır.
Dünya’da ticari olarak kullanılan en hızlı tren, Şanghay şehir merkezi ile Pudong Havalimanı arasında hizmet veren, 450km hızla gidebilen mıknatıslı trendir.
Çin Dili
Çin’de devletin resmi dili bilindiği gibi Çince. Yazı dili ise basitleştirilmiş Çince. Basitleştirilmiş Çince bazı Çince karakterlerin daha az vuruş yaparak dah basit bir şekilde yazılması anlamına gelir.
Çin Dini
Çin’de resmi bir devlet dini bulunmaz. Belki de bu yüzden Çinliler’in yaklaşık %74’ü kendilerini herhangi bir dine mensup hissetmez; ama dinleri de inkar etmez. Yani Çinliler için ne ateist, ne de dindar denebilir.
Çinliler’in %16’sı budizme inanırken %2’si hristiyandır. Çin’deki Çinli müslümanların oranı ise %1 dolaylarındadır.
Çin Yönetim Şekli
Bugünkü Çin Halk Cumhuriyeti,1949 yılında Mao Zedong tarafından kuruldu. O zamandan bugüne kadar Çin’de yönetim tek partili olarak Çin Komünist Partisi tarafından yapıldı. Çin’de devlet başkanlığı görevini 2013 yılından beri Xi Jinping üstlenmekte.
Çin Ekonomisi
Çin’in 1978 yılında Dünya’ya kapılarını açmasından bu yana Çin ekonomisi her yıl ortalama %6 büyüdü. Şu sıralar her ne kadar yavaşlama görülse de büyümeye devam etmekte.
Çin ekonomisi ile ilgili bazı gerçekler:
- 2016 itibariyle Dünya’nın en büyük ikinci büyük ekonomisi Çin’de.
- Dünya’nın en büyük 500 firmasının yaklaşık %20’sini Çinli firmalar oluşturur.
- Dünya’daki en büyük 10 devlet firmasının 5 tanesi Çin devletine aittir.
- Dünya’nın en büyük bankası olan, Türkiye’de de şubeleri bulunan ICBC, bir Çin bankasıdır.
- Dünya’da en çok dolar rezervi ve dolar milyarderi Çin’dedir.
Çin Ordusu
Çin ordusunda 2.3 milyon asker bulunmaktadır ki bu durum Çin’in Kuzey Kore’den sonra en kalabalık orduya sahip olduğunu gösterir.
Çin ordusu, yıllık 150 milyar doları aşkın bütçesiyle Dünya’nın en büyük bütçeli ikinci ordusudur.
Çin-Türkiye İlişkileri
Çin’in Türkiye dahil 175 ülke ile diplomatik ilişkileri bulunuyor. Bu ülkelerin 162’sinde elçilik bulunuyor. Türkiye açısından bakacak olursak Çin’in Türkiye büyükelçiliği Ankara’da, konsolosluğu ise İstanbul’da yer alıyor.
Türkiye’nin de Pekin’de büyükelçiliği, Şanghay ve Guangzhou’da ise başkonsoloslukları bulunuyor. Öte yandan Çin’e bağlı Hong Kong özel yönetim bölgesinde de Türk başkonsolosluğu vardır.