Çin’deki mobil uygulamalar ve internet dünyası Çin dışından akla kara kadar farklı. Çin dışında herkesin bıkmadan kullandığı uygulamaların çoğu Çin’de yasak. Ama bu durum Çin‘in yaşanmayacak bir yer olduğu anlamına gelmiyor. İstisnasız her uygulamanın en az bir tane Çin işi alternatifi mutlaka var.
Google’ın Çin’deki alternatifi Baidu. What’sApp, Facebook, Twitter’ın hepsinin alternatifi ise WeChat. Çin’de video izlemek isteyenler de Youtube veya Netflix yerine iQiyi, Tencent Video ve Tiktok kullanıyor.
Aslına bakılırsa Dünya genelinde yüz milyonlarca kişinin kullandığı uygulamaların Çin’de yasak olması Çinliler‘i değil, Çin’de yaşayan yabancıları etkiliyor. Öyle ki Çin’deki günlük hayat Çin uygulamaları ile tamamen entegre olmuş durumda. Hele ki WeChat ile yapılabilenler sadece anlık mesajlaşmadan çok daha fazlası. Belki de bu nedenle son güncellemede WeChat’in ingilizce adı Weixin olarak değiştirildi. Weixin(微信) yıllardır WeChat’in Çince‘de söyleniş şekli.
Çin’deki bazı yasaklı uygulamalar ve gözlemlediğim kadarıyla en çok kullanılan alternatiflerini aşağıdaki tabloya koydum:
| Uygulama | Çinli Alternatif |
|---|---|
| Baidu | |
| Youtube | iQiyi, Tencent Video, Tiktok, Youku |
| WeChat, QQ | |
| WeChat, QQ Zone | |
| Uber | Didi |
| Google Pay, Android Pay, Paypal, Apple Pay | WeChat, Alipay |
| WeChat, Weibo |
Baidu (百度)
Çin’de Google yasaklı. Serbest kalacağa da benzemiyor. Zaten açık olsa da bence Çince aramalarda Google hiç iyi değil.
Çin’de en çok kullanılan arama motor Baidu Çince bilgi arayanlar için gerçekten çok iyi sonuçlar veriyor. Ama iş İngilizce bilgi aramaya gelince Baidu’nun sonuçları çok tatmin edici seviyede değil. Çin dışında Baidu genel olarak yavaş çalışıyor.
Çin’de İngilizce bilgi arayanlar için en iyi alternatif Microsoft’un Bing arama motoru. Birçok Amerikan arama motorunun aksine Microsoft yapımı Bing Çin’de çok iyi çalışıyor.
Baidu, her ne kadar Çince konusunda çok iyi bir arama motoru olsa da, Tiktok ve WeChat gibi uygulamalar arama motoru kullanmaksızın aranılan bilgiye ulaşma imkanı tanıdığından Baidu’yu kullananlar azalma eğiliminde.
iQiyi ( 爱奇艺 )
Son zamanlarda popülerliğini önemli ölçüde arttırmış olan video izleme uygulamalarının başında iQiyi geliyor. iQiyi’de çok sayıda Çin veya başka ülkelerin yapımı dizi ve film bulunabiliyor. iQiyi’deki videoların bazıları ücretli, bazıları ise ücretsiz. Uygulamalar üstünden yapılan ödemeler iQiyi’de ve benzer uygulamalarda WeChat veya Alipay kullanarak yapılıyor.
iQiyi, Çin dışında kullanılabiliyor; ama Çin’de olmalayanlar videoların çoğunu açamıyor.
Tiktok ( 抖音 )
Alışkanlık yaptığı için boyun ağrılarına neden olabilecek uygulama Çin’de hayatın bir parçası. Günde 2-3 saatini Tiktok’da video izlemekle geçiren çok sayıda Çinli tanıyorum. Çinliler yatıp kalkıp tiktok videolarını izledikçe uygulamanın sahibi sadece birkaç senede Çin’in en zenginleri arasına girdi.
Çin’de Tiktok’taki videoların çoğunluğunu Çin dışındaki gibi 15-20 saniyelik videolar oluşturuyor. Bu videolara ek olarak 15-20 dakikalık, hatta çok daha uzun videolar da olabiliyor.
Öte yandan Çin’de Tiktok üzerinden canlı yayın yaomak da çok popüler bir hal aldı Bu canlı yayınlarda çeşitli ürünler satanların sayısı da azımsanmayacak kadar çoğaldı. Canlı yayın sırasında ürünleri satın almak isteyenler ödemeleri WeChat ve Alipay üzerinden yapabiliyor.
Tencent Video ( 腾讯视频 )
Çin teknoloji devi, Çin dışında mobil oyunları ile bilinen Tencent’ın video uygulaması Tencent Video da Çin’de çok tercih edilen video uygulamalarından biri. Uygulamalanın çalışma prensibi benzer uygulamalara benziyor.
Youku (优酷)
Çin’deki en eski video izleme sitelerinden biri olan Youku’nun uygulaması. Youku bundan on sene önce açık ara liderdi; ama son zamanlarda liderliği diğer uygulamalar kaptırdı. Ama yine de video izlemek için iyi bir alternatif.
WeChat ( 微信 )
Tartışmasız şu anda Çin’deki en popüler uygulama. 900 milyondan fazla kişi WeChat’i AKTİF olarak kullanıyor.
Tencent firması tarafından geliştirilen WeChat ilk çıktığı yıllarda diğer anlık mesajlaşma uygulamalarından çok farklı değildi. Ama yıllar içinde tamamen başkalaşım geçirerek Dünya’da alternatifi olmayan bir uygulamala haline geldi.
Bugün WeChat Çin’de neredeyse su kadar önemli. WeChat’i olmayanlar için hayat birçok açıdan duruyor. Para ve insan ile alakalı her şey artık WeChat kullanarak yapılabiliyor.
WeChat Türkiye’de de indirilebilir. Ama WeChat’in Çin dışında kullanılan versiyonları özellik bakımından Çin’de kullanılanın 100’de 1 seviyesinde.
WeChat’ten önce Tencent firmasının geliştirmiş olduğu bir diğer anlık mesajlaşma programı. WeChat ortaya çıkmadan önce çok popüler olsa da popülerliğini önemli ölçüde yitirdi.
QQ’nun WeChat’te olmayan özelliği çok daha fazla sayıda fotoğrafın aynı anda paylaşılmasına ve saklanmasına izin vermesi. Ayrıca QQ Space ile kullanıcıların kendi sayfalarının olması da bir başka önemli fark.
QQ, şu an Çin’de nedenini anlayamadığım bir şekilde yaşı 10 ila 20 arasında değişen kullanıcılar tarafından tercih ediliyor.
QQ’nun İngilizce versiyonu var; ama kullanıcılarına sunduğu özellikleri çok sınırlı.
Didi (滴滴)
Korsan taksi oranını arttırdığı gerekçesi ile Türkiye ve birçok ülkede çeşitli protestolara maruz kalan Uber’in Çin’deki karşılığı Didi. Uber Çin’de yasak değil. En azından değildi. Ama Didi o kadar güçlü bir şekilde piyasayı domine etti ki Uber sessiz sedasız Çin’den çıkmak durumunda kaldı.
Didi’nin Çinli olmayanlar için en güzel tarafı uygulamalanın İngilizce dil desteğinin olması.
Didi’de ödemeler WeChat veya Alipay üstünden yapılıyor. Direk olarak kredi kartı veya nakit ile ödeme seçeneği yok.
Son zamanlarda Didi taksi çağırma hizmetine ek olarak başka hizmetler de vermeye başladı. Alkol almak gibi nedenlerden dolayı araba kullanamayacak durumda olanlar için şoförlük, taşınanlar için nakliye hizmeti bu diğer hizmetlerden sadece ikisi.
Alipay ( 支付宝 )
Çin’de nakitsiz yaşamın gelişmesinde en büyük katkıyı veren uygulamalardan biri. Çin’in teknoloji devi Alibaba Group tarafından geliştirilen uygulama kişilerin cüzdanında ne kadar nakit kaldığını unutturacak kadar gelişmiş düzeyde.
Alipay ile alışveriş yapmak için Çin’de bir banka hesabının bulunması ve bu hesabın Alipay hesabıyla bağlantılı hale getirilmesi gerekiyor. Çinliler Alipay ile Türkiye dahil birçok ülkede ödeme yapabiliyor; ama Çinli olmayanlar Alipay hesapları olsa dahi Çin dışında Alipay ile ödeme yapamıyor.
Weibo (微博)
Türkiye ve Dünya’nın en popüler mikroblog sitesi olan Twitter da Çin’de uzun zamandır erişim engeli olan sitelerin başında geiyor. Twitter’ın Çin yapımı benzerinin adı Weibo. Yurt dışından da erişim imkanı olan Weibo’da dileyenler için İngilizce menü de mevcut; ama menünün bazı kısımlarının İngilizce olmadığını da şimdiden söyleyeyim.
Weibo, WeCHat öncesi dönemde çok popülerdi. Ama WeChat’in bu kadar büyümesiyle ikinci planda kalmaya başladı. Radikal değişikliğe gitmedikçe eski popülerliğini yeniden kazanması kolay görünmüyor.
Çin İstanbul Başkonsolosu’nun bir Çin kültürü etkinliğinde söylediği şu sözleri hatırlıyorum: “Çince öğrenmek, Çin’e yakın olmak istiyorsanız WeChat şart.” Her ne kadar uluslararası versiyonu sizin de dediğiniz gibi eksik kalsa da ben Çinli arkadaşlarım ile iletişimimi tamamen WeChat üzerinden sağlıyorum. Çin popüler kültürüne erişmek için bu uygulamaları tanıyıp kullanabilmek önemli. Özellikle Tiktok (Douyin) inanılmaz çok kullanılıyor gençler tarafından.
WeChat Pay de oldukça kullanışlı, yakın zamanda biz de Türkiye’de benzer uygulamaların bu kadar yaygınlaştığını görebilecek miyiz acaba?
WeChat, artık sadece bir uygulamadan çok daha öte bir hale geldi. Sadece Wechat ile para ile ilgili akla gelebilecek her şey yapılabiliyor. Tiktok ilk çıktığında sadece kısa video uygulamasıydı. Şu an birçok kişi ve firma Tiktok üzerinden gerek video paylaşıp, gerekse canlı yayın yapıp satış yapıyor.
Türkiye’de hala neden online ödeme yöntemleri kullanılmıyor; tabii birçok neden var. Ama E-Devlet’ten çalınan verilerimizin deepweb’de satıldığının konuşulduğu bir dönemde Türkiye’de kullanılmaya başlansa güvenlik konusu gerçekten çok ciddi bir endişe yaratıyor. Türkiye’nin kaç tane yazılım devi var. Turkcell bile ilk arama motoru Yani’yi Ruslardan satın aldı diye duyumlar var ortada.