Çin takvimi gerçekten ilginç bir takvim. Tam olarak takvimin miladının ne zaman olduğu tam olarak kestirilemese de MÖ5. ve 8. yüzyıllar arasında Batı Zhou Hanedanlığı zamanında ilk olarak kullanılmaya başlandığı tahmin ediliyor.
Çin takviminde yıllar ve aylar ay takvimine göre, takvimin kendine özgü bölümleri ise güneşe göre düzenlenir. Takvime göre her yıl farklı bir hayvanla anılır. Çin burçları olarak da bilinen bu hayvanlar 12 tanedir. Çin takviminin kendi içinde de 24 küçük bölümü bulunmaktadır.
Çin Takvimi ile Hicri Takvim Arasındaki Benzerlik ve Farklar
Ayların başlangıcının ayın hareketlerine bağlı olması nedeniyle Çin takviminin bu açıdan bakıldığında Hicri takvime benzediği söylenebilir. İki takvim arasındaki en büyük fark, Çin yılının Hicri takvim yılı gibi 354 günden oluşmaması.
Çin takviminde günler geceyarısıyla başlar ve ertesi günün geceyarısına kadar devam eder. Bu kısım hicri takvim ile benzer. Aylar ise yeni ay ile başlar. Bu da hicri takvimdeki gibi.
Çin takviminde bir ayın uzunluğu 29 17⁄32 gündür. Böyle bir matematik hesabını her ay yapmak kolay değil. Çinliler bunun için bir formül geliştirmişler.
Çin takvimindeki her ay 29 veya 30 gün sürer. Normalde 12 aydan oluşan Çin Yılı’nda her 3 yılda bir 13 ay bulunur. Bu da bazı yılların 353-355 günden, bazı yılların ise 383-385 günden oluşmasına neden olur. Bu artık ay nedeniyle de Çin Yeni Yılı mutlaka Ocak veya Şubat aylarından birine denk gelir.
Çin yeni yılı, kış gündönümünden sonraki ikinci yeni ay ile başlar ve bu gün baharın başlangıcı olarak da kabul edilir. Çin Yeni Yılı’nın Bahar Bayramı olarak adlandırılmasının nedeni de budur.
Çin Burçlarını Oluşturan 12 Hayvanın Hikayesi
Okullarda adı geçen, ama çoğumuzun ne olduğunu pek bilmediği 12 hayvanlı takvim Çin’de geleneksel olarak kullanılmaya devam ediliyor. Resmiyette tüm Dünya gibi miladi takvim kullanılsa da, geleneksel festivaller ve bayramların tarihi için on iki hayvanlı Çin takvimine bakılıyor.
Çin takvimindeki hayvanlar, mitolojik hikayede yarışı bitirme sıralarına göre, 12 hayvan Fare, Öküz, Kaplan, Tavşan, Ejderha, Yılan, At, Koyun, Maymun, Horoz, Köpek ve Domuz. Takvime hangi hayvanların nasıl girdiği ile ilgili mitolojik hikayelerden biri China Highlights sitesinde var.
Efsaneye göre çok uzun zaman önce Çin’de bugün bilindiği gibi burç yoktu. Jade İmparatoru kendisini koruması için 12 hayvan seçmeye karar verdi. Bu nedenle ölümsüz birini mesajı iletmesi için Dünya’ya gönderdi. Mesajda Cennet Kapısı’na en çabuk ulaşanların seçileceği, daha erken ulaşanlara daha üst dereceler verileceği belirtildi.
Ertesi gün birçok hayvan Cennet Kapısı’na göre yola çıktı. Fare çok erken uyandı. Yoldayken bir nehir gördü ve durmak zorunda kaldı. Uzun süre bekledikten sonra bir öküzün nehri geçmek üzere olduğunu fark etti ve öküzün kulağına zıpladı.
Öküz bundan şikayetçi olmadı ve yoluna devam etti. Nehri geçtikten sonra da imparatorun sarayına doğru koşmaya başladı. Aniden fare öküzün kulağından aşağı indi ve yerde imparatorun ayağına ulaştı. Bu sayede fare birinci olurken öküz ikinci oldu.
Kaplan ile tavşan da yarış içindeydi. Kaplan yarışı üçüncü bitirdi. Tavşan, nehrin üzerindeki taşlardan ve nehirde yüzen bir tahtadan sekerek nehri geçmeyi başardı.
Güzel görünümlü ejderha beşinci oldu ve imparatorun dikkatini çekti. İmparator ejderhanın oğlunun altıncı olması gerektiğini söyledi; ama ejderhanın oğlu yarışa katılmamıştı. Sonradan gelen yılan, kendisinin ejderhanın evlatlık oğlu olduğunu söyleyerek altıncılığı aldı.
Ardından at ve koyun geldi. Birbirlerine çok saygılıydılar ve biri diğerinin öne geçmesine izin veriyordu. Onların bu derece saygılı olduğunu göre imparator at ve keçiyi yedinci ve sekizinci olarak belirledi.
Maymun biraz geri kalsa da ağaçlardan ve taşların üzerinden atlayarak dokuzuncu oldu. Saraya ulaşan son üç hayvan da sırasıyla horoz, köpek ve domuz oldu.
Bu on iki hayvan daha sonra cennet kapısının bekçisi oldu.
Çin takvimindeki on iki hayvan Çin burçları olarak da adlandırılıyor. Hepsinin kendine göre özelliği var. Her yıl başka bir hayvana denk geliyor ve her hayvan yılı 12 yılda bir kendini tekrarlıyor. Çin’de 2023 yılı Tavşan Yılı olarak anılıyor. 2023 yılı Tavşan Yılı olarak anılıyor.
On iki hayvan Çinliler için çok önemli. Evleneceği kişileri seçerken, çocuk sahibi olmayı düşünürken hayvan yıllarına dikkat etmeye çalışan o kadar çok kişi var ki.
Çinliler birbirlerine hangi yıl doğduklarını sormadan önce hangi hayvan yılında doğduklarını sormayı tercih ederler.
Çin takvimine göre hangi hayvan yılında doğmuş olduğunuzu merak edebileceğinizi düşünerek aşağıdaki tabloyu hazırladım.
| Hayvan | Yıl |
|---|---|
| Domuz | …1959, 1971, 1983, 1995, 2007, 2019, … |
| Fare | …1960, 1972, 1984, 1996, 2008, 2020,… |
| Öküz | …1961, 1973, 1985, 1997, 2009, 2021, … |
| Kaplan | …1962, 1974, 1986, 1998, 2010, 2022, … |
| Tavşan | …1963, 1975, 1987, 1999, 2011, 2023, … |
| Ejderha | …1964, 1976, 1988, 2000, 2012, 2024,… |
| Yılan | …1965, 1977, 1989, 2001, 2013, … |
| At | … 1966, 1978, 1990, 2002, 2014, … |
| Koyun | … 1967, 1979, 1991, 2003, 2015, … |
| Maymun | … 1968, 1980, 1992, 2004, 2016, … |
| Horoz | … 1969, 1981, 1993, 2005, 2017, … |
| Köpek | …1970, 1982, 1994, 2006, 2018, … |
Ocak veya Şubat aylarında doğanların hangi hayvan yılında doğduklarını öğrenebilmek için Çin Yeni Yılı’nın başlangıç gününü bilmeye ihtiyaçları vardır. Çin yeni yılından önce doğanlar önceki hayvan yılında doğmuş sayılır.
Çin Takviminin 24 Bölümü
İnanması zor; ama Çin’de yıl ve aylar aya, takvimin bölümleri güneşe göre hesaplanmış. Elimde bilimsel bir belge yok; ama bu bölümlerin başkent Pekin‘e düzenlenmiş olma ihtimali yüksek.
Geleneksel Çin takvimi 24 bölümden oluşur. Bu 24 bölümü ve 2023 yılında miladi takvime göre denk geldikleri günleri, tablonun altında da her bölüme ait kısaca bilgileri göreceksiniz. .
| Bölüm adı | Çince | Tarih |
|---|---|---|
| Baharın başlangıcı | 立春 | 4 Şubat 2024 |
| Yağmur suyu | 雨水 | 19 Şubat 2024 |
| Böceklerin uyanışı | 惊蛰 | 5 Mart 2024 |
| İlkbahar ekinoksu | 春分 | 20 Mart 2024 |
| Temiz ve parlak | 清明 | 4 Nisan 2024 |
| Tahıl yağmuru | 谷雨 | 19 Nisan 2024 |
| Yaz başlangıcı | 立夏 | 5 Mayıs 2024 |
| Küçük dolu | 小满 | 20 Mayıs 2024 |
| Hasat zamanı | 芒种 | 5 Haziran 2024 |
| Yaz gündönümü | 夏至 | 21 Haziran 2024 |
| Küçük ısı | 小暑 | 6 Temmuz 2024 |
| Büyük ısı | 大暑 | 22 Temmuz 2024 |
| Sonbaharın başlangıcı | 立秋 | 7 Ağustos 2024 |
| Isının sonu | 处暑 | 22 Ağustos 2024 |
| Beyaz çiğ | 白露 | 7 Eylül 2024 |
| Sonbahar ekinoksu | 秋分 | 22 Eylül 2024 |
| Soğuk çiğ | 寒露 | 8 Ekim 2024 |
| Buz oluşumu | 霜降 | 23 Ekim 2024 |
| Kış başlangıcı | 立冬 | 7 Kasım 2024 |
| Küçük kar | 小雪 | 22 Kasım 2024 |
| Büyük kar | 大雪 | 6 Aralık 2024 |
| Kış gündönümü | 冬至 | 21 Aralık 2024 |
| Küçük soğuk | 小寒 | 5 Ocak 2025 |
| Büyük soğuk | 大寒 | 20 Ocak 2025 |
1- Baharın Başlangıcı(立春) – Çin Yılının ilk günü.
Takvimin ilk bölümü baharıın başlangıcı(立春）olarak bilinir. Bu dönem miladi takvime göre ya Ocak ya da Şubat ayına denk gelir. Baharın başlaması her şeyin yeşile döneceğini, dinç olmayı, insanların herşeyin büyümesine şahitlik etmesini ve havaların ısınmasını temsil eder.
2- Yağmur suyu(雨水) – Bu tarihten itibaren yağış miktarı artar. Miladi takvime göre bu bölüm 18-20 Şubat tarihleri arasında başlar.
3- Böceklerin uyanışı(惊蛰) – Gök gürültüleri ile böceklerin uyanmaya başladığı tarih. Çin takvimine göre böcekler 5 veya 6 Mart’da uyanmaya başlar.
4- İlkbahar Ekinoksu(春分) – Gece ile gündüz uzunluğunun aynı olduğu gün. Çin takviminde bugün 20 veya 21 Mart’a denk gelir.
5- Temiz ve Parlak (清明) – Havanın giderek ısınmaya başladığı, yağmurun olmadığı zamanlarda havanın temiz ve parlak olduğu gün. Bu bölümün başında Çinliler’in ölmüşleri için mezar temizlikleri yaptığı Mezar Temizleme Günü bulunur. Bu bölüm her yıl 4, 5 veya 6 Nisan’dan birinde başlar.
6- Tahıl Yağmuru(谷雨) – Ekilen tohumların sürgünlerini gösterdiği gün. Bu bölümün başlangıcı miladi takvime göre 19, 20 veya 21 Nisan’dan birine denk gelir.
7- Yaz Başlangıcı(立夏) – Yaz sezonunun başlangıcı. 5, 6 ve 7 Mayıs’dan birinde Çin’e göre yaz başlar.
8- Küçük Dolu(小满) – Yaz için ekilen tohumların olgunlaşmaya başladığı; ama henüz tam olgunlaşmadığı gün. Mayıs ayının 20,21 veya 22’sinden biri bu bölümün başlangıcıdır.
9- Hasat zamanı (芒种) – Buğdayların olgunlaştığı ve hasat zamanının geldiği gün. Bu bölümün başlangıcı miladi takvime göre 5,6 veya 7 Haziran’dan birine denk gelir.
10- Yaz Gündönümü(夏至) – Gündüzün en uzun olduğu gün. Çin takvimine göre 20 veya 21 Haziran’da en uzun gündüz görülür.
11- Küçük Isı(小暑) – Yılın en sıcak zamanının başlangıcı. Çinliler’e göre 6,7 veya 8 Temmuz’dan birinde en sıcak günler başlar.
12- Büyük Isı(大暑) – Yılın en sıcak günü. Çin takvimine göre 22, 23 veya 24 Temmuz günlerinden biri yılın en sıcak günüdür.
13- Sonbaharın Başlangıcı (立秋) – Sonbaharın başladığı gün. Çin’de sonbahar Ağustos’un 7., 8. veya 9. gününde başlar.
14- Isının Sonu(处暑) – Sıcak günlerin bittiği gün. 22, 23 veya 24 Ağustos itibariyle sıcak günlerin geride kaldığına inanılır.
15- Beyaz Çiğ(白露) – Sıcaklıkların düşmesi ile birlikte geceleri beyaz çiğin görüldüğü gün. Bugün her yıl miladi takvime göre 7-9 Eylül arasına denk gelir.
16- Son Bahar Ekinoksu(秋分)
Sonbahar ekinoksu, Çin takvimine göre Güneş ışınlarının doğrudan ekvatora dik olarak ulaştığı, bu nedenle de gece ile gündüz süresinin birbirine eşit olduğu gündür. Miladi takvim için bugün 21 Eylül olarak kabul edilse de Çin takviminde bu gün 22-24 Eylül arasına denk gelir. Eski zamanlarda Çin’de bugüne özel Sonbahar Şenliği yapılırdı; ama artık bu gelenek tamamen unutuldu.
Sonbahar ekinoksundan sonra güneş ışınları ekvatordan güney yarımküreye doğru hareket etmeye devam eder. Bu nedenle de kuzey yarımkürede günler gecelere oranla daha uzun olmaya başlar.
Sonbahar ekinoksu olduğu gün kuzey ve güney kutuplarında güneş tüm gün ufuktadır. Bu günün ardından kuzey kutbunda altı aylık gece, güney kutbunda ise altı aylık gündüz başlar.
17- Soğuk Çiğ(寒露) – Sıcaklıkların hızla düştüğü ve donma olmadan çiğ görüldüğü gün. Bu dönem 7 ile 9 Ekim tarihlerinden birine denk gelir.
18- Buz Oluşumu(霜降) – Havaların ilk kez buz oluşacak kadar soğuduğu gün. Bu bölüm her yıl 23 veya 25 Ekim’de başlar.
19- Kış Başlangıcı(立冬) – Kış ayının başladığı gün. Çin takvimine göre kış 7 veya 8 Kasım’da başlar.
20- Küçük Kar(小雪) – Yılın ilk karının düştüğü gün. 22 veya 23 Kasım’da ilk kar görülür.
21- Büyük Kar(大雪) – İlk kez yoğun kar yağışının olduğu gün. İlk yoğun kar yağışı 6-8 Aralık günlerinden birine denk gelir.
22- Kış Gündönümü(冬至) – Gece süreseinin en uzun olduğu gün. Bugün 21-23 Aralık tarihlerinden birine denk gelir.
23- Küçük Soğuk(小寒) – Havanın bir anda çok soğuduğu gün. 5,6 veya 7 Ocak’dan birinde aani sıcaklık düşüşleri gözlenir.
24- Büyük Soğuk(大寒) – Yılın en soğuk günü. Her yıl ya 20, ya da 21 Ocak yılın en soğuk günü kabul edilir.
Ben tavşan burcuyum, birkaç ay geç doğup Ejderha burcu olmayı isterdim Çin burçlarının özellikleri her sitede farklı olduğu için yabancı sitelere güven olmuyor, Çince kaynaklardan araştırmak gerekli. 2021 yılı burcum için şanslı görünüyordu ama bir şeyler ters gitti sanırım. Bakalım gelecek kaplan yılı nasıl olacak 🙂
“2021 yılı burcum için şanslı görünüyordu” kısmına takıldım biraz. Çin astrolojisini çok bildiğimi iddia edemem; ama Çin takviminde yıllara rakam olarak pek bakmadıklarını biliyorum. Birbirlerine “sen hangi hayvan yılında doğdun” diye sorarlar. Özellikle de orta yaş üstü kişiler. Ama direk olarak doğum yılını sorma alışkanlığı benim gördüğüm kadarıyla yeni bir adet. Çin takviminde de bu yıl rakamla aynı yıl olduğu belli değil. Kolaylık olsun diye kimisi 2021 diyor. Ama takvimin miladının aslında çok daha eskiye dayandığı biliniyor.