Çin, gelişen ekonomisi, Dünya ticaretindeki rolü ve potansiyeli ile iş bulmak isteyenlerin gündemlerine aldığı bir ülke haline geldi. Birkaç yıl öncesine kadar Türkiye’ye uzak bir ülkede çalışmak isteyenlerin bir Amerikan rüyası vardı. Bu rüya ile yaşayanların sayısı hala daha çok fazla olsa da Çin rüyası görmeye başlamış olanların ve Çin’de çalışmayı gündemine almış olanların sayısı azımsanmayacak kadar artmış durumda.

Çin’de iş bulabilmek için ilk olarak Çin’in kendine özgü kurallarının olduğunu kabul etmek ve Çin’e önyargısız olarak yaklaşmak gerekiyor. Dört yıllık üniversite mezunu olmak Çin’de iş bulmayı kolaylaştırıyor. Çin’deki yaşantıyı zora sokmamak adına sadece yasal olarak işe alım yapacak firmalarla sözleşme yapmak önemli.

Çin Yasaları

Çin’de iş bulmak ile ilgili olarak öncelikle aklımızda bulundurmamız gereken Çin’in kendi kuralları olan bir ülke olduğu.

Birçok kişi nedense Çin‘i ve Çin yasalarını çok küçümseyerek Çin’de her istediklerini kolaylıkla yapabileceğine inanıyor. Bu düşünce Çin’in kapılarını Dünya’ya açtığı 1980li yıllarda doğru olabilirdi; ama günümüzde artık geçerli değil.

İş bulma aşamasından çalışma ve oturma izinlerini alana kadar geçen sürede Çin kuralları ve yasalarını sorgulamayıp kurallar neyse aynısını uygulamakta yarar var. Aksini yapmak zaman kaybettirebileceği gibi, işlemlerin olumsuz sonuçlanmasına da neden olabilir.

Çin’de aranan eğitim düzeyi

Çin’de iş bulmayı kolaylaştırabilmek için en önemli kıstaslardan biri üniversite mezunu olmak. Bazı bölgelerdeki yerel hükümetler hangi iş yapacak yaparsa yapsın üniversite mezunu olmayan yabancılara çalışma vizesi vermiyor.

Öte yandan işlerin çoğunda ileri düzey İngilizce gerekiyor. Burada ileri düzey İngilizce’den kasıt herhangi bir İngilizce dil okulunundan alınan sertifika veya çeşitli sınavlardan alınan puanlar değil.

Konuşulanları rahat rahat anlayabilen ve bir o kadar rahatlıkta konuşabilen kişiler İngilizce’yi gerçekten biliyor olarak kabul ediliyor. O nedenle Çin’de çalışmak isteyenler İngilizce düzeylerinin iyi olduklarından emin olmalılar.

İngilizce düzeyinin en azından özellikle Amerika veya Avrupa’nın diğer bölgelerinden gelenler kadar iyi olması gerekir.

Yabancıları işe alabilen firmaların çoğu için Çince seviyesi o kadar önemli değil. Ama iş başvurusu yaparken Çince biliyor olmanın firmaların kararlarını olumlu etkileyeceği kesin.

İş Arama Süreci

Türkiye’ye 7000km uzakta bir yerde iş bulmak, aynı şekilde firmalar için de 7000km uzaktaki birini işe almak kolay bir şey değil. Bazen iş bulmak için aylarca çabalamak gerekebilir.

Çin’de ya bir Türk firmasında, ya da bir başka ülkenin firmasında çalışılabilir. İş arama sürecinde Türkiye’deki kariyer sitelerine bakılabilir. Bu sitelerde Çin ile ilgili çok sayıda iş ilanı olmasa da zaman zaman uygun ilanlar bulunabiliyor.

Öte yandan Linkedin‘e de göz atılabilir. Linkedin’de Çin ile ilgili iş ilanları azımsanmayacak kadar çok.

Her ne kadar Çin’de öğretmen olmak bizim gibi ana dili İngilizce olmayanlar için zorlaşıyor olsa da, öğretmenlik ile ilgili ilanlara göz atmak isteyenler jobs.echinacities.com sitesine göz atabilirler. Bu sitede çoğu öğretmenlik ilanı olmak üzere her gün yüzlerce yeni iş ilanı yayınlanıyor.

İş ararken görüşülen firmaların çalışma vizesi çıkarıp çıkaramayacağını firmaya sormak ve çalışma vize çıkarılacağından emin olmak çok önemli. Birçok firma önce turist vizesi ile gelinmesini tavsiye eder ki mümkünse böyle bir yola girilmemeli. Çünkü çalışma vizesi haricindeki bir vize ile Çin’de çalışmak yasal değildir.

İllegal yollarla çalışmak istemeyenler Z vizesi haricindeki bir vize ile bir gün dahi çalışmamalı. Özellikle büyük şehirlerde farklı vize tipi ile kaçak çalışanlara karşı yerel hükümetlerin tutumu her geçen gün daha da sertleşiyor.

Bir kişiyi işe almaya karar veren bir firma öncelikle o kişiye bir sözleşme gönderir ve O’ndan bu sözleşmeyi imzalayıp firmaya göndermesini ister.

Sözleşmedeki bazı maddeler Çinliler’in ve Türkler’in düşünce yapılarındaki farklılıklardan dolayı kulağa hoş gelmeyebilir. O nedenle sözleşmede anlaşılmayan konuları ve detayları firmalarla çekinmeden konuşmak ve soru işaretlerini minimum düzeye indirmek gerekir.

Sözleşmenin iki taraf tarafından kabul edilip imzalanmasının ardından işveren firma yasal formaliteleri başlatır. Bu formalitelerin tamamlanıp gerekli izinlerin alınması 2-3 ay sürebilir. Bu süreç içinde sabırla beklemek ve ister istemez görüşülen firmaya güvenmek gerekiyor.

İş bulmada aracı firmalar

Bazı aracı firmalar Çin’de iş arayan kişilere Z çalışma vizesini belli ücret karşılığında başka bir firmadan çıkarabileceklerini söyler. Bu noktada çok dikkatli olmak gerekir.

Bu şekilde farklı tarafından çıkarılmış bir vize ile farklı bir firmada çalışmak kısmen daha güvenli; ama yine de yasal değildir. Çin’deki çalışma vizesi sadece çalışılacak olan firmada çalışmaya izin verir. Birçok ülkede olduğu gibi aynı çalışma izni ile farklı firmalarda çalışmak Çin’de yasal değildir.