Çin ile Türkiye birbirinden binlerce kilometre uzakta bulunan iki ülke. Bu durum, kültürel farklılıklar ile birleşince Çin’de yaşam Türkiye’dekinden farklılaşıyor.
Çin’de hayat Türkiye’ye oranla çok daha erken başlayıp çok daha erken bitiyor. Vakit bulabilen Çinliler öğlen en az bir saat uyumayı tercih ediyor. Akşam yemeklerinden sonra Çinliler evde oturmayı yeğlerken, Türkler eş dostu ziyaret etmekten keyif alıyor.
Bu yazıda Çin’de yaşamak ile Türkiye’de yaşamak arasındaki farklara üç ana başlık altında değindim:
Günün Başlangıcı
Çinliler’in günü Türkler’e oranla çok daha erken başlar. (Saat farkından dolayı değil, hayatın başladığı andan bahsediyorum.) Bunun en temel nedeni Çinliler’in daha erken kalkma zorunluluğu. Öğrencilerin çoğu sabah 7 ile 7:30 arasında sınıftaki yerlerini alıyorlar.
Çalışanlar da keza aynı şekilde daha erken saatlerde işyerlerinde oluyorlar. Türkiye’de özellikle özel sektörde birçok firma sabah saat 9’da işbaşı yaparken, Çin’de firmaların çoğu 8-8:30 civarında işe başlıyor.
Hafta sonları, yani kişilerin okula ve işe gitme zorunluluklarının olmadığı zamanlarda dahi Çinliler “Pazar pazar erken kalkıp ne yapacağım?” demeden Türkler’e oranla çok daha erken yataktan kalkar.
Hafta sonları Çin’de sabah 6-7 gibi dışarı çıkarsanız birçok kişiyi(özellikle yaşlıları) Tai chi yaparken görebilirsiniz. Bazı bölgelerde 30’ar kişilik gruplar halinde yoga yapan kadınları görmeniz de mümkün. Türkiye’de aynı saatlerde dışarı çıktığınızda spor yapan birkaç kişi dışında çok fazla kişiye rastlamazsınız.
Süpermarketler, nedenini anlamadığım bir şekilde, Çin’de çok erken saatlerde dolmaya başlar. Pazar günleri dahi sabah 9’da evinize en yakın süpermarketlere gittiğinizde arabanızı park edecek bir yer bulmakta güçlük çekebilirsiniz. Türkiye’de, özellikle Pazar günleri, saat dokuzda bırakın o kadar kişiyi, yarısı kadarını dahi süpermarkette göremezsiniz.
Türkiye’deki birçok aile için Pazar kahvaltıları ayrı bir önem taşır. Kitap kadar kalın gazeteler yavaş yavaş okunur ve devamlı sohbet edilir. Çin’de ise Pazar sabahının getirdiği hiçbir farklılık yok. Çin’de yaşayan bir Türk iseniz o uzun Pazar kahvaltılarını özleyebilirsiniz.
Öğle Saatleri
Çin’de yaşam erken başladığı için öğle yemeği de haliyle Türkiye’ye oranla daha erken yeniyor. Çin’deki okulların ve işyerlerinin çok büyük bir çoğunluğu saat 11:30 civarlarında paydos ediyor.
Saat 12’den sonra yemek yiyen Çinliler’in sayısı çok az. O kadar az ki bazı AVM’lerdeki restoranlar akşam yemeği vaktine kadar kapalı tutuluyor. Türkiye’de ise genel olarak öğle yemeği saat 12’den sonra yeniliyor. Hatta öğlen yemek yemek için çalıştığı şirketin belirlediği saatlere bağlı kalma zorunluluğu olmayan kişiler, özellikle yaz aylarında saat 1 veya 2 gibi de öğle yemeklerini yiyebiliyorlar.
Öğle yemeklerini bitiren gerek öğrenci gerekse çalışan Çinliler’in çoğu uygun yer bulabilirlerse öğle uykusuna yatıyor. Öğrencileri sınıfta 15 ila 30 dakika uyumaya zorlayan liseler dahi var. Türkiye’de öğle paydosunda uyuyanlar var; ama oranları Çin’dekilerden çok az.
Akşam Saatleri
Aile yapısı ve aile bütünlüğü hem Türkiye’de, hem de Çin’de kültürün çok önemli bir parçası. Bu nedenle Çin’de ve Türkiye’de birçok kişi işten çıktıktan sonra ilk olarak evlerinin yolunu tutuyor ve akşam yemeğini ailesiyle beraber yiyor.
Türkiye’de Akşam yemeğini genel olarak kadınlar yaparken, Çin’de, akşam yemeğini yapan erkeklerin oranı tahmin edilemeyecek kadar yüksek.
Akşam yemeğinden sonra Çin’de Türkiye’ye oranla daha çok kişi dışarıya çıkıp bir süreliğine yürüyüş yapıyor. Çin şehirlerinin Türk şehirlerine oranla daha fazla park ve yürüyüş alanı içeriyor olması ve parkların çok güvenli olması bunun nedeni olabilir.
Akşamın ilerleyen saatleri iki ülke için çok benzer. İki ülkede de televizyon açılıyor ve yatana kadar açık tutuluyor. Aynı saatlerde telefonda oyun oynama veya sosyal medya da vakit geçirme süresi de iki ülkede birbirlerine çok benzer seviyede.
Akşamları arkadaşların veya akrabaların evlerine gitmek Türkiye’de çok olağan bir durum. Çin’de ise tam tersi. Birçok Çinli özellikle akşam saatlerinde başkalarının evine gitmez. Gitseler de akşam yemeği bittikten sonra hemen evlerine döner. Oysa Türkiye’de akşam yemeğinden sonra tatlılar, meyvalar gelir ve bol bol çay içilir.
Yatağa yatış saatine baktığımızda Çin’in en az %90’ının saat 11 olunca yatmaya gittiğini söylemeliyim. Oysa bu saat Türkiye’de birçok kişi için çok erken. Akşamları dizi veya Şampiyonlar Ligi maçlarını seyreden hiçkimse seyrettiği diziyi veya maçı yarıda bırakıp yatmaya gitmez.
Günlük yaşamda farklılıkların olması Çin’i bir Türk için yaşanmaz hale mi getiriyor? Kesinlikle hayır. İnsan heryerde yaşamaya alışıyor. Çin’de yaşama uyum sağlamak birçok ülkeye oranla çok daha kolay.