Çinliler Nasıl İnsanlardır?

Çinliler, Türkiye’de birçok kişinin sadece ticaret ilişkisi kurduğu insanlar. Bazı üniversite öğrencileri ve Çin’de yaşayanlar haricinde Çinliler’i gerçekten tanıyanlar o kadar az ki.

Çinliler çok fazla tanınmadığından Çinliler ile ilgili kulaktan dolma bazı bilgiler de o derece tanınamayacak kadar garip olabiliyor. Çin kültürünün alışılmıştan biraz farklı olduğu doğru; ama bu durum “Çinliler köpek yiyor, böcek yiyor” düzeyine indirgenmemeli.

Çinliler aile yapısına ve arkadaşlık ilişkilerine çok önem verirler. İlkokul yıllarından başlayarak çok yoğun bir şekilde çalışmaya alışırlar. Dinleri reddetmezler; ama genel olarak kendilerini bir dine mensup hissetmezler. Maddi konulardan konuşmaktan hoşlanırlar; ama politika konuşmayı sevmezler.

10 yıldan fazla süredir Çin’de yaşayan ve çok sayıda Çinli arkadaşı olan biri olarak Çinliler hakkında bildiklerimi bu yazıda toplamaya çalıştım. Çin’de yaşayanlar Çinliler hakkında zannediyorum bu yazıda okuduklarının doğru olduğunu onaylayacaklardır.

Çinliler Hakkında Genel Kanı

Çin ile ticaret yapan hemen hemen herkesin Çinliler ile alakalı bir felaket senaryosu vardır. Bu nedenle ticaret ile uğraşan bazı iş adamları Çinliler deyince onların ne kadar kötü , ne kadar hileci ve yalancı olduğunu anlatmadan edemez.

Her ülkede olduğu gibi Çin’de de iyi ve kötü insanlar var. Benim gördüğüm kadarıyla iyi ve kötü insanların oranı her ülkede birbirine benzer düzeylerde.

Aslına bakarsanız Çinli firmalar ile sorun yaşayan firmaların çoğu Çinliler’in çalışma şeklini ve düşünce yapısını bilmediği için sıkıntı yaşıyor. Çinli firmaların kendi kültürlerinden kaynaklanan farklı davranışları Türkiye’deki firmaların “bunlar beni kazıklayacak galiba” diye düşünmesine neden olabiliyor.

Çinliler Hakkında Bilinmeyen Doğrular

Çinliler sadece üretim yapıp Çin dışına satış yapan firma mensuplarından oluşmuyor. Bu kişiler Çinliler’in %10’unun dahi oluşturmuyor. Zaten iş ilişkileri kurarken kişilerin günlük hayatta aslında nasıl olduğunu anlamak da kolay olmuyor.

Çinliler’i gerçekten anlayabilmek için onların birbirleriyle ilişkilerinin nasıl olduğuna bakmak gerekiyor.

Çinliler’in İnsan İlişkileri

Çinliler, tanıdıkları kişilere ve arkadaşlarına yardımcı olmaktan çok hoşlanırlar. Zor durumdaki arkadaşlarına yardımcı olabilmek ve misafirlerini memnun edebilmek için ellerinden geleni yapmaya çalışırlar. Çin’de yaşayan biri ne kadar çok Çinli ile arkadaşlık bağını güçlendirirse Çin’de yaşamak o kişi için o kadar kolaylaşır.

Çinliler misafirleri ile birlikte restoranda yemek yemeyi çok isterler. Yemek sonunda her ne olursa olsun misafirlerine hesabı ödetmezler. Özellikle Çinli olmayan kişiler onlar için daima misafirdir. Yabancılar Çinliler’e yemek ısmarlamaya kalkarsa “ben senin ülkene geldiğimde sen de bana yemek ısmarlarsın” diyerek buna mani olurlar. Ben bu durumla o kadar çok karşılaştım ki.

Çinliler için aile çok önemlidir. Bu nedenle Çin’de evlilikler iki kişi arasında değil, iki aile arasındadır. Başta Çin’in en büyük bayramı olan Çin Yeni Yılı(Bahar Bayramı) olmak üzere özel günlerde ve bayramlarda bütün aile bir araya gelmeye dikkat eder ve aile genel olarak en yaşlı kişinin evinde toplanır.

Çinliler’in İş Hayatı

Çin, kadınların iş hayatında en aktif olduğu ülkelerden biri. Normal ofis işi yapan kadınlara ek olarak birçok ülkede “erkek işi” olarak tabir edilen otobüs, taksi şöförlüğü, inşaat işçiliği gibi işleri yapan kadınların sayısı da azımsanmayacak kadar çok.

Çalışma yoğunluğu açısından bakarsak Çinliler’in birçok ülkeye oranla çok daha fazla çalıştığını söyleyebilirim. Yasal çalışma süresi haftalık 40 saat; ama mesaiye kalmak Çin’de çok olağan bir durum. İyi firmalarda çalışanlara ek mesai ücretleri ödeniyor.

Çinliler’in Dini

Çinliler’in çok büyük bir çoğunluğu kendini herhangi bir dinin mensubu olarak görmez. İşin ilginci bunun nedeni Çinliler’in dinleri reddetmesi değil bu konunun daha önce hiç gündemlerinde olmamış olmasıdır.

Kendini bir dinin mensubu olaran Çinliler’in çoğu Budizm’i benimsemiştir. Bunun haricinde Çin nüfusunun %8’ini oluşturan Hui Çinliler’i müslümandır. Öte yandan Hristiyanlık birçok bölgede popülerliğini arttırmaktadır.

İnternette bulduğum Çin din haritasını aşağıya koydum.

Çinliler’in İngilizce Seviyesi

Çin’de İngilizce devlet politikası olarak ele alınıyor ve Çinliler çok küçük yaşlardan başlayarak uzun yıllar İngilizce dersleri alıyor; ama buna rağmen Çinliler’in İngilizce seviyesi genel olarak birçok ülkenin çok gerisinde. En turistik ve en gelişmiş bölgelerde dahi gerçekten İngilizce bilen kişilerle karşılaşma oranı çok düşük.

İthalat-ihracat işleri ile uğraşan firmalar için ayrı bir paragraf açayım. Bu tarz firmalarda mutlaka İngilizce bilen personel bulunuyor. Bu da firmaların cirolarını arttırabilmesinde hiç kuşkusuz önemli bir rol oynuyor.

Çinliler ve Milliyetçilik

Çinliler, çok milliyetçi insanlardır. Özellikle belli yaşın üstündeki kişiler yabancılarla görüştüklerinde Çin’in diğer ülkelere oranla ne kadar iyi bir ülke olduğunu anlatmaya çalışmaktan çok hoşlanırlar. Çin dışının ne kadar güvensiz, Çin’in ne derece güvenli ve barış dolu bir yer olduğu konuşulan konuların başını çeker.

Çin’in her konuda kendini geliştirdiği bir gerçek; ama bazı kişilerin kendilerini bana her şeyin ne kadar güzel olduğunu anlatma ihtiyacı hissetmesine bu kadar yıldır hala alışamadım.

Çinliler ve Politika

Politika konusu Çinliler’in hemen hiç konuşmadığı konuların başında gelir. Özellikle Çin Devleti ve hükümeti hakkında hemen hiç eleştiri yapmamaya gayret ederler.

Çinlilerin çoğunda “değiştiremeyeceğim bir şeyi neden konuşayım ki” düşüncesi hakimdir. Bu da onları hoşlarına gitmeyen şeylerden şikayet etmek yerine hayatlarını şartlara göre değiştirmeye yöneltir.

Doğrusunu söylemek gerekirse politikanın günlük hayatta çok yer kaplamadığı, halk deyimiyle hiçkimsenin ülkeyi kurtarmaya çalışmadığı bir yaşam tarzı benim hoşuma gitti. Ben de artık politik konulara mümkün olduğunca girmiyorum günlük hayatımda.

Çinliler için Maddiyat

Çinliler maddi şeylere çok değer veren ve maddiyatla övünmeyi seven insanlardır. Yeni bir araba veya ev alan birinin bunu diğer insanlara ballandırarak anlatması Türkiye’de “görgüsüzlük” olarak adlandırılırken Çin’de çok olağan karşılanır.

Çinliler’e göre ev, araba almak güzel bir haberdir ve arkadaşlarla paylaşılmalıdır. Bu haberi alan arkadaşların da hemen hepsi bu kişiye herhangi bir kin beslemeden iyi dileklerde bulunur.

Çinliler ve Coğrafya

Çinliler’in belki de en zayıf olduğu konuların başında coğrafya gelir. Bunun nedeni Çin’in 500’den fazla şehri bulunan devasa boyutlarda bir ülke olması olabilir bence. Belli başlı büyük şehirler dışında Çin eyaletlerinin küçük şehirlerini eyalet dışından olan neredeyse hiçkimse bilmez. 

Ülkeler coğrafyası konusunda da en bilinen birkaç ülke haricindeki ülkelerin hangi kıtada yer aldığını tahmin etmekte dahi çoğu Çinli çok zorlanır.

Türkiye’nin bir ülke olduğunu dahi bilmeyen, bilse bile Çin’in yakınlarında olduğunu zanneden, Kanada’nın Avrupa’da olduğunu düşünen kişilere denk geldim pekçok kez.

Çinliler ve Sağlık

Çinliler, geleneklerine çok bağlı ve gelenekleri sorgulamadan kabul etmekten hoşlanan kişilerdir. Sağlık konusunda dahi Çinliler’in alışkanlıkları geleneklerin etkisi altında. Beslenme ve günlük yaşantıya etki eden bazı geleneklerin Çinliler’in daha sağlıklı olmasına yardımcı olduğuna inanıyorlar.

Uzakdoğu sporları arasında Çin’de en popüler olanı, birçok uzakdoğu sporunun da temelini oluşturan tai chi. Genç Çinliler tai chi ile kısmen daha az ilgileniyor gibi görünse de, belli yaşın üstündeki önemli bir kesim tai chiye çok ilgi duyuyor. Çinliler’e göre tai chi özellikle kalp sağlığı için çok yararlı bir spor.

Gençler arasında her geçen gün popülerleşen spor dalı yoga. Çinli kadınların yogaya olan etkisi gün geçtikçe artıyor. Öyle ki zaman zaman erken saatlerde çok sayıda kadın işe gitmeden önce dahi parklarda buluşup gruplar halinde yoga yapıyor.

Öğrenciler her gün 10-15 dakika spor yapmak zorundalar. Her sabah öğrenciler okul bahçesinde toplanır ve havanın durumuna göre ya jimnastik hareketleri yaparlar, ya da okul bahçesi etrafında koşarlar. Bazı okullarda öğretmenler de öğrenciler ile birlikte sabah egzersizi yapar.

Havanın güzel olduğu akşamlarda istisnasız her şehirde, hatta her kasabada, trafiğe kapalı alanlarda büyük çoğunluğunu yaşlı kadınların oluştuğu kişiler biraraya gelerek müzik eşliğinde basit egzersiz hareketleri yapmaya başlarlar. Bu da onların dans eder gibi görünmesi sağlar. Bazı bilinen alanlarla aynı anda dans edenlerin sayısı yüzlerce olabilir.

Bu alışkanlık ilk bakışta biraz garip geliyor; ama her gün 1-1,5 saat egzersiz yapmanın kesin çok büyük yararı oluyordur.

Çinliler’in en çok tükettiği içecek hiç kuşku yok ki sıcak su. Sıcaklıktan kasıt neredeyse kaynar sıcaklıkta olan çok sıcak su.Restoranlarda yemeklerden önce müşterilere sıcak su verilir. Evlerde ve işyerlerinde sıcak su yılın her günü tüketilir.

Özellikle kendini halsiz hissedenler ilk olarak sık sık sıcak su içmeye yönlendirilir. Birçok kişiye ilginç gelse de öksürük, hafif ateş, boğaz ağrısı, grip başta olmak üzere iç hastalıklarının iyileştirilmesinde sıcak su önemli bir rol oynar.

Çinliler ve Beslenme

Çin’deki yemek kültürün batı ülkelerine göre çok farklı boyutlarda olduğu bir gerçek; ama Çinlilerin geleneksel yemek yeme biçiminin birçok batı ülkesine oranla çok daha dengeli olduğunu söyleyebilirm.

Çinliler yemek çeşitliliğine çok dikkat ederler. İster işte, ister evde, ister seyahat halinde olsunlar, masada en az bir adet sebze, bir et yemeği ve çorba bulundurmaya özen gösterirler. Çinliler’in sadece et ağırlıklı tek çeşit yemekle bir öğünü geçirdiği kolay kolay görülmez.

Hamur işi ve tatlı yiyecekler Çin geleneğinin bir parçası değil. Son zamanlarda pastane tipi ekmekler ve pasta, çikolata gibi tatlı yiyecekler özellikle gençler ve çocuklar arasında yaygınlaşma eğiliminde. Ama yine de Çin’de tatlı ve hamur işi tüketimi batı ülkelerine oranla hala çok geride.

Soğuk yiyeceklerin tüketimi de Çin’de birçok ülkeye oranla çok daha az. Çinliler’in neredeyse tamamı soğuk yiyecek ve içeceklerin sağlığa zararlı olduğunu söyler. Doktorlar da aynı şekilde hastalarına ilk olarak soğuk yiyecek ve içeceklerden uzak durmalarını öğütlüyor.

Çinliler İçin Günün Başlangıcı ve Bitişi

Çinliler gerçekten batılılara oranla çok erken yatıp çok erken kalkan insanlardır. Gün Çin’de erken başlar ve erken sona erer. Bunun böyle olması gerektiğini doktorlar başta olmak üzere devamlı olarak birbirlerine söylerler. Çin’de yetişkinlerinin çoğu akşam saat 11 olduğunda yatar ve sabah 6-7 gibi uyanır.

Pazar sabahları saat 7’de dahi Çin’de çok sayıda kişi dışarıda görülebilir. Saat 9 civarlarında süpermarketlerin otoparkları neredeyse dolu olur.