Müzik Çin kültüründe ayrı bir öneme sahip. Çinliler özellikle antik dönemlerde müziğin ruhlarını arındıracağına inanmışlar ve 70’in üzerinde müzik aleti ile müziği hayatlarının baş köşesine koymuşlar. Müzik Çinliler için hiçbir zaman üst sınıfa ait bir sanat olmamış. Aksine halkın eğlencelerine, düğünlerine, kutlamalarına, hüzünlerine yani hayatın her anına dahil olmuş. Bazı Çin enstrümanlarında Batı esintileri olsa da bu enstrümanların çoğu Çin kültürüne özel benzersiz çalgılar.
Çin müziği milattan önce 1100’lü yıllardaki Zhou Hanedanı’na kadar dayanıyor. Bu dönemden itibaren Çin mitolojisi ile iç içe geçen müzik yüzyıllardır zenginleşip dönüşerek bugünkü Çin müzik kültürünü oluşturmuş.
Bugün Çin’de en sık karşılaşabileceğiniz enstrüman Erhu. Bunun yanı sıra Guzheng ve Dizi de popüler enstrümanlar arasında. Çin enstrümanlarının yapımında bambu, hayvan derileri, su kabağı, ipek, ahşap, toprak, kil ve taşlar kullanılıyor.
Çin müziğinin en çok bilinen ve kullanılan enstrümanlarını gelin birlikte inceleyelim.
Erhu – 二胡
Çin kemanı olarak bilinen Erhu iki telli, yaylı bir enstrüman. Keman denilmesine rağmen Batı medeniyetlerindeki kemanlardan oldukça farklı. Tabanında yer alan rezonatör, diğer kemanlarda olmayan bir sızlanma tonu üretiyor.
Çin’de farklı etnik gruplarca kullanılan Erhu’nun tarihi bin yıl öncesine dayanıyor. Üç oktavı aşan sesi insan sesine benziyor. Erhu ile doğadaki diğer hayvan sesleri de çıkarılabiliyor. Sadece iki teli olmasına rağmen yumuşak ama kasvetli sesi ile pek çok duyguyu yansıtabilen Erhu’ya, Çin seyahatiniz sırasında parklarda, bahçelerde ve eğlence mekanlarında sıkça rastlayabilirsiniz.
Guzheng – 古筝
Bir diğer ismiyle Çin Kanunu. Tarihi Milattan Önce 475-221 yılları arasındaki savaş dönemine kadar uzanan, yirmiden fazla teli olan bir enstrüman. Doğu Han Hanedanı döneminde bambu ve ipek ipler kullanılarak yapılan Guzheng’in sesinin göklere ve Tanrılara kadar ulaşabildiği düşünülmüş.
Zaman içerisinde hem tel sayısı hem de yapıldığı malzeme değişse de Guzheng halen Çin ve diğer pek çok Asya ülkesinde severek çalınıyor, dinleniyor. Erhu’nun aksine sokaklarda Guzheng çalanlara rastlamak pek mümkün olmasa da Çin operasına ya da konsere giderek Guzeng dinlemenin keyfini çıkarabilirsiniz.
Dizi flütü – 笛子
Çin tarzı bu flüt bambudan yapılıyor ve Çin kültüründe önemli yer tutuyor. Gerek yapımı gerekse çalması kolay olduğu için Çin genelinde oldukça tercih edilen bir enstrüman. Dizi hem yüksek sesli ve tiz melodilerde hem de neşeli dans müziklerinde tercih ediliyor. Dizi’nin melodilerinde doğanın sesini, kuş cıvıltılarını bulmak mümkün.
Suona – 唢呐
Laba olarak da adlandırılan Suona Çin’e Persler tarafından getirilen bir nefesli çalgı. Geleneksel Çin müziğinde yoğun olarak kullanılan Suona’nın sesi tiz ve oldukça yüksek.
Davul– 鼓
İçi boş bir kabın üzerine gerdirilmiş bir deriden oluşan davul, bambu ve tahtadan yapılan çubuklarla çalınıyor. Dini törenler, savaşlar gibi pek çok etkinlikte kullanılan davul bazen erkeksi ve güçlü bir duyguyu yansıtırken bazen de zarif ve narin dans adımlarına eşlik ediyor.
Xiao – 箫
Xiao yine Çin’in en eski enstrümanlarından biri olan Dikey Çin Flütü. İnsanlara bir sonbahar gecesinde gökyüzünü süsleyen yalnız bir ayı hatırlattığı düşünülen Xiao’nun yumuşak ve melankolik sesi doğayı ifade ediyor. Xiao günümüzdeki flütün biraz daha uzun olanı. Genellikle koyu renk bambu ağacından yapılan enstrüman yavaş ve huzurlu şarkılarda kullanılıyor.
Hulusi – 葫芦丝
Su kabağı ve üç bambu borudan yapılan Güneybatı Çin’de popüler olan nefesli bir enstrüman. Enstrümana Hulusi denmesinin sebebine gelince; kabak anlamına gelen “hulu” ve ipek anlamına gelen “si” kelimeleri birleşerek, ipek kadar yumuşak ve güzel bir sese sahip olan bu enstrümana isim olmuşlar. Genelde solo performanslarda kullanılan ve sesi klarnete benzeyen Hulus yumuşak duyguları ifade ediyor.
Pipa – 琵琶
Çin Gitarı olarak adlandırılan Pipa dört telli bir lavtası olan armut şeklinde bir enstrüman. Hüznün enstrümanı Pipa, dik tutularak, sağ elin parmaklarına takılan küçük mızraplarla çalınıyor. Milattan önce 2000’lerden beri kullanılan Pipa hem klasik hem de modern eserlerde kullanılıyor. Geniş nota aralığı sayesinde etkileyici ve dramatik müziklerde de Pipa’ya rastlamanız mümkün.
Lu Sheng – 芦笙
Lu Sheng, 3000 yıl önce Orta Çin’de ortaya çıkan üflemeli bir enstrüman. Lirik bir sesi olan çalgı halen yöresel festivallerde, düğünlerde, kutlamalarda, partilerde en fazla tercih edilen enstrümanların başında geliyor.
Guqin – 古琴
Guqin 3000 yıllık maziye sahip en eski Çin enstrümanlarından. Yedi teli olan bu kanunun diğer enstrümanlardan en büyük farkı sanatçıların bu enstrümanı çalmadan önce yaptıkları ritüellerde yatıyor. Guqin çalacak olan sanatçılar her gösteri öncesinde duş alıyor ve tütsü yakarak kötü ruhları kovuyorlar.
Taoizm’den yumuşaklığı, Budizm’den uyumu, Konfüçyüslükten de dürüstlüğü alan Guqin tüm bu özellikleriyle Çin müziğinin vazgeçilmezlerinden.
Pan Flüt – 排箫
Pan Flüt Çin’de halkın sıkça kullandığı geleneksel bir enstrüman. Bu enstrüman birbirine bağlanmış 10 ila 24 bambu borudan oluşuyor. Her bir borunun farklı bir notaya karşılık geldiği Pan Flüt’ün kullanımı sadece Çin’le sınırlı değil. Pan Flüt Romanya ve Ekvador başta olmak üzere dünyadaki farklı kültürlerce de yaygın olarak kullanılıyor.
Morin Khuur – 马头琴
Morin Khuur at başı kemanı olarak da biliniyor. Özellikle Kuzey Çin’deki Moğollar arasında çok yaygın olarak kullanılan Morin Khuur’un tarihte ilk kez eski Moğol’da bir atın anısına yapıldığı ve çalgının yapımında da ölen atının vücudunun kullanıldığı söyleniyor. Morin Khuur Unesco tarafından belirlenen İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirasının Başyapıtları arasına alınan bir tarih mirası.
Xun – 埙
Geleneksel Çin müzik aletlerinden biri olan Xun’un Antik Çin’e dayanan bir hikayesi var. Xun enstrümanında Antik Çin’de avcıların av sırasında kullandıkları üzerinde delikler olan oval taşlardan esinlenilmiş. Bu taşlar havaya fırlatıldıklarında çıkardıkları ıslık sesi ile Xun’un melodileri benzerlik gösteriyor.
İnsan sesine benzer tınıda bir sesi olan Xun, ağıtlarda ve aryalarda çalınıyor. Müzik aleti olmasının yanı sıra zanaatkarlar tarafından üzerine yapılan türlü süslemelerle aynı zamanda bir sanat eseri de olan Xun Çin’i ziyaret eden çok sayıda turistin de ilgi odağı olan eserlerden biri.
Çin Çanları-战国编钟
Çin Çanları Çin’in en eski müzik aletlerinden. Eski Çin’de imparatorların onuruna çalınan bir enstrüman olduğu biliniyor. Bu çanlar, üzerlerinde bulunan, ait oldukları çağı yansıtan insan, hayvan ve ejderha figürleri ile diğer enstrümanlardan ayrışıyor.
Boyutları iki metreye kadar çıkabilen Çin Çanları beş oktavlık bir ses aralığına sahip. Çanların yapımında kullanılan bronz, kalay ve kurşun karışımı sayesinde günümüzde 2500 yıl öncesinden kalma Çin Çanları bulunuyor. Antik döneme ait bu çanların hala müzik çalabiliyor olması oldukça şaşırtıcı.
Konghou-箜篌
Mazisi Milattan Önce 600’lü yıllara dayanan Konghou arp ailesinden bir enstrüman. Yumuşak ve zarif bir ses tınısı olan Konghou’nun sağ elle çalınan, sol elle çalınan, yatay, dikey ve Anka Kuşu başlı olmak üzere çok sayıda farklı türü bulunuyor.
Kaynaklar：
- https://www.asialogy.com/sesiyle-huzur-bulacaginiz-cin-enstrumanlari/
- https://www.chinawhisper.com/top-10-chinese-musical-instruments/
- https://www.topchinatravel.com/china-guide/traditional-musical-instrument/
- https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Chinese_musical_instruments
- https://www.chinaeducationaltours.com/guide/culture-chinese-music.htm
- https://stringfixer.com/tr/Music_of_Northeast_China
- https://www.chinahighlights.com/travelguide/culture/classical-instruments.htm
- https://www.philmultic.com/home/instruments/