Çin ile bağlantılı iş yapan veya Çin’de okuyanlar istemez İngilizce konuşmak ve illa ki Çinliler ile irtibata geçmek zorunda. Çince seviyesinin yeterli düzeyde olmadığı durumlarda, ki Çince bilen yabancıların sayısı çok az, Çinliler ile iletişim kurmanın tek yolu İngilizce.

İngilizce eğitimi konusu Çin hükümetinin üstüne çok kafa yorduğu bir konu. Çin’de İngilizce dersleri alıp İngilizce öğrenmeye çalışanların sayısı 400 milyon kişiyi geçmiş durumda; ama ihtiyaçlarını karşılayabilecek kadar konuşabilenlerin oranı %10 bile değil. İngilizce’nin rahatlıkla konuşulduğu yerlerin başında havalimanları ve ithalat-ihracat firmaları geliyor.

“Ben İngilizce biliyorum, her yerde rahat rahat yaşarım” diye düşünenler bu tezlerinin Çin’de çürümeye yüz tuttuğunu görebilirler. Öyle ki bazı yerlerde bırakın İngilizce konuşacak birini, Dünya’da herkesin bildiği “one, two, three, pen, yes, no” gibi çok basit kelimeleri bilen birini bulmak dahi çok zor olabiliyor. İngilizce harfleri ve alfabeyi hiç bilmeyenlerin sayısı da azımsanmayacak kadar çok.

Bu durum tabii ki her yer için geçerli değil. Bu yazıda Çin’de iken gidebileceğiniz farklı yerlerde İngilizce seviyesinin ne düzeyde olduğuna değineceğim.

Çin Havalimanları

Çin’e dışarıdan gelenlerin ilk durağı tabii ki havalimanları. İngilizce bilenler için Çin havalimanları kurtarılmış bölge. Havalimanlarında yardımcı olabilecek bir kişiyi bulabilmek kolay. Yabancılarla direk iletişimde bulunması gereken havalimanı personelinin İngilizce seviyesi yeterli düzeyde.

İlk defa Çin’e gelenler ve bir Çinli ile ilk defa İngilizce konuşmak durumunda olanlar için ilk başta Çinliler’in aksanı biraz değişik gelebilir. Ama genelde konuşabilecek düzeyde İngilizce bilen Çinliler’i anlamak çok zor değildir.

Çin Taksileri

Çin’e geldikten sonra kültür şoku ilk olarak havalimanında taksiye binince başlıyor. Zira Çinli taksicilerin %99.99’unun İngilizce seviyesi “Hello” demekten öteye geçmiyor. Gidilecek otellerin İngilizce adlarını hiç duymamış olanlar dahi çoğunlukta. Böyle bir problem yaşamamak için taksiye binmeden önce gidilecek yerlerin Çince adreslerinin fotoğrafını çekmenizi ve onu şoföre göstermenizi tavsiye ederim.

Taksi çağırma uygulaması Didi’nin İngilizce destekliyor olması Çin’de yaşayan yabancıların taksiye binme zorluklarını büyük ölçüde giderdi. Uygulama sayesinde gidilecek yerin adresini İngilizce yazarak, şoförle hiç muhattap olmadan taksi hizmeti alınabiliyor.

Bu uygulamadaki en büyük problem ödemelerin sadece WeChat Pay veya Alipay üzerinden yapılması. Çin’de banka hesabı olanlar her iki uygulamayı rahatlıkla kullanabiliyor; ama Çin’de çalışma izni olanlar haricindekiler şu an banka hesabı açamıyor. Daha önce pasaportla herhangi bir bankada hesap rahatlıkla açılabiliyordu. Birkaç yıl önce bu uygulamaya son verildi.

Çin Restoranları

Çin’de büyük bir restorana giderseniz İngilizce yazılmış bir menü görme ihtimaliniz yüksek. Hatta İngilizce bilen personeli olan lüks restoranlar dahi var. Ne yazık ki böyle restoranların oranı Şanghay, Pekin gibi büyük şehirlerde dahi %5’den az.

Orta düzeyli veya küçük esnaf lokantalarında menülerin %99’u tamamen Çince. İngilizce menüsü olanlarda ise çalışanlar İngilizce bilmiyor. Böyle restoranlarda İngilizce anlaşmaya çalışmak yerine varsa fotoğrafları işaret etmek yeterli. Telefonlardaki sesli çeviri uygulamaları da en azından yanlış anlaşılmaların azaltılmasında önemli bir rol oynayabilir.

Rüyasında görse inanmayacağı türden yiyecekleri masada görmek istemeyen veya yanlışlıkla aklına gelemeyecek canlıları yemek istemeyenlere tavsiyem Çin yemekleri hakkında biraz bilgi sahibi olmaları. Yiyeceklerin nasıl söylendiğini biliyor olmak Çin’de yemek yemeyi çok kolaylaştırabilir.

Çin Otelleri

Çin’de yabancıların sıkça tercih ettiği büyük otellerde İngilizce konuşan personel var. Resepsiyon görevlileri dahi İngilizce’yi en basit haliyle konuşabiliyor.

Daha küçük otellerde veya yabancıların bulunmadığı yerlerdeki otellerde İngilizce anlaşmak bir problem olabilir. Bu problemi minimum düzeye indirebilmek için otel rezervasyonunu önceden yapmakta yarar var. Rezervasyonunu yapmış olanlar sadece pasaportlarını görevliye vererek giriş işlemlerini tamamlayabilirler.

Çin’de otel rezervasyonu yapmak isteyenler için ben booking.com’u öneririm. Booking.com‘da Çin’deki otel sayısı Çinli rakiplerine oranla daha az; ama sitenin Türkçe olması ve sitedeki otellerin çoğunda yabancıların kalabiliyor olması booking.com’u daha kullanışlı bir hale getiriyor. Çin yapımı sitelerin bazılarında çok otel gördüm; ama gösterilen otellerin bazılarında yabancıların kalamadığını farkettim.

Çin Hastaneleri

Hastanelerin çok büyük bir kısmında İngilizce sadece tabelalardan ibaret. Özellikle devlet hastanelerinde İngilizce konuşabilen doktor veya diğer hastane görevlilerinin sayısı bir elin parmaklarını geçmez.

Özel hastanelerde İngilizce bilen kişilere denk gelme ihtimali daha yüksek. Ama bu hastaneler de genel olarak Çince ağırlıklı hizmet veriyor.

İngilizce konuşulduğundan emin olmak isteyenlerin International Hospital diye adlandırılan hastanelere gitmeleri gerekiyor. Bu hastanelerin ana dili İngilizce. Hatta doktorların da çoğunluğunu Çinli olmayan doktorlar oluşturuyor.

Bu tarz hastaneler tahmin edebileceğiniz gibi çok pahalı. Şanghay’da sadece doktora görünmek için 200 dolar civarında ücret ödediğimi hatırlıyorum. Sadece bir aşı ve birkaç ilaç için ödediğim miktar 500 dolara yakındı.

Çin Trafiği

Çin’de trafik kuralları birçok ülke ile benzer. Yön tabelalarında Çince ve İngilizce var; ama özel durumların bulunduğu, bazı duyuruların yapıldığı tabelaların sadece Çince‘den oluşur. İşin kötü tarafı “cehalet kuralları çiğnemek için bir neden değil” sözü geçerli. Tabelaları okuyamamaktan dolayı kuralları çiğneyenler ceza yemekten kurtulamıyor.

Trafik polislerinin İngilizce seviyeleri genel olarak çok düşük. Bu nedenle çoğu trafik polisi yabancılara muhatap olmaktan kaçınır. Kameralarla kayda geçen kural ihlali yapılmadığı sürece yabancılara ehliyet soran polislerin sayısı o kadar az ki.

Çin’de şehirler arasında polis kontrol noktaları bulunur. Buralarda arabaların bazıları durdurulup ehliyet kontrolü yapılır. Bu noktalarda 100’e yakın kez durdurulmuşumdur. Bunların sadece bir tanesinde polis ehliyetimi görmek istedi. Diğerlerinde pencereyi açmamla bana “geç” işareti yapmaları bir oldu.

Çinli İthalat-İhracat Firmaları

Çin’de İngilizce seviyesinin en yüksek olduğu yerlerin başında ithalat-ihracat yapan firmalar gelir. Yabancı müşterilerle iletişim halinde olan firmaların hepsinde istisnasız çok sayıda İngilizce bilen personel bulunur.

Bu firmalarla iş yapan kişiler için Çin seyahati çok kolay bir hal alır. Çünkü böyle firmalar, Çin dışından gelen iş adamları için otelleri ayarlar, restoranlarda yardımcı olur.